|
Về hình thức, Kơ pan là một chiếc ghế mộc kích thước đồ sộ, gỗ nguyên khối dài từ 11m trở lên, rộng từ 65 - 85cm, cao 0,5m, hơi cong dài ở hai đầu tạo nên dáng vẻ vững chắc, mạnh mẽ. Do đồng bào Ê đê vẫn theo chế độ mẫu hệ nên gỗ tốt để làm Kơ pan phải được người phụ nữ trong gia đình chọn từ một loại cây rừng lâu năm, cao, to, thẳng, đã được thần linh chứng giám cho phép chặt từ rừng thiêng.
Vào rừng chặt gỗ cần chọn ngày đẹp, buôn làng yên ấm. Dẫn đầu đoàn là chủ nhà cùng thầy cúng, tiếp đó là 7 người nam giới khỏe mạnh mang theo dao, búa, rìu, đi cuối là dân làng và người nhà mang lương thực phục vụ. Đến chỗ cây lớn đã định, thầy cúng và chủ nhà phải chọn chiều cây đổ dọc theo dòng nước chảy rồi mới cho bổ rìu. Cây bị ngả xuống, chặt sạch cành lá sẽ được những người thợ dùng rìu đẽo sơ qua thành chiếc Kơ pan có hình chiếc thuyền, rồi mọi người sẽ chung tay khiêng về buôn, vừa đi vừa khua chiêng, múa hát. Đến đầu lối vào buôn, đám rước dừng lại để chủ nhà và thầy cúng phủ vải đỏ lên chiếc Kơ pan rồi mới đưa về đặt ở dưới gầm sàn nhà chủ. Các ngày sau đó, những người thợ khéo tay nhất buôn sẽ tham gia chạm khắc những đường nét hoa văn có tính biểu tượng truyền thống Ê đê lên chiếc Kơ pan và họ được chủ nhà nuôi cơm rượu.
Kơ pan hoàn thành, dân trong buôn tập trung đông đủ, sau khi được thầy cúng làm lễ đặt tên xác nhận chủ sở hữu sẽ được khiêng vào gian khách, đặt dọc vách phía Tây nhà và khi ấy lễ cầu Giàng chính thức diễn ra. Thầy cúng ngồi ở đầu Kơ pan, cầm chiếc que dài nhúng vào bát đồng đựng tiết lợn pha rượu và bôi dọc theo Kơ pan để yểm giữ tài sản cho chủ nhà. Khi việc cúng Giàng kết thúc cũng là lúc bà con ăn mừng chủ Kơ pan. Theo quan niệm cổ xưa, khi một gia đình làm được Kơ pan thì chủ nhà sẽ kiêng không làm gì trong 3 ngày sau lễ hoàn thành. Tuy nhiên ngày nay, hễ có gia đình người Ê đê nào “sắm” được Kơ pan, họ sẽ không thực hiện nhiều thủ tục kiêng kị như trước nhưng những bữa liên hoan chúc mừng vẫn diễn ra thâu đêm suốt sáng...
Già làng ở các buôn làng của đồng bào Ê đê vẫn thường bảo rằng, còn gì thích thú hơn sau những buổi lên nương rẫy trồng lúa, trồng bắp mệt nhọc, tối về lại tập trung bên bếp lửa bập bùng giữa ngôi nhà dài. Trên chiếc Kơpan, mọi người trong gia đình, dòng họ cùng quây quần tấu lên những giai điệu cồng chiêng quen thuộc để tỏ lòng cùng với thần linh, buôn làng, giải trừ các ưu tư, lo lắng trong cuộc sống, cầu cho cái chân khỏe mạnh để lên rẫy trồng thật nhiều lúa, bắp, bẫy được con thú. Với người đàn ông Ê đê, Kơpan còn là nơi để họ ngả lưng nghỉ ngơi mỗi khi đi làm rẫy về và chờ vợ con dọn bữa cơm chiều kết thúc một ngày làm việc vất vả.
|
Xem tin bài theo thời gian :.jpg)
