Chúng tôi thuộc thế hệ những sinh viên đầu tiên của Trườn Đại học Tổng hợp Hà Nội, nay thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - ĐHQGHN. Trước hết cho phép tôi được thay mặt 50 thế hệ sinh viên chúc mừng 50 năm truyền thống Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội - Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN.

50 năm đã trôi qua, mà những ấn tượng đầu tiên khi bước chân vào trường vẫn còn in đậm trong tôi.

Đại giảng đường ở cơ sở Lê Thánh Tông với vòm trần cao vút, không khí lành lạnh, bàn ghế lim đen tuyền, giảng đường trang trọng, đúng là “trường ra trường, lớp ra lớp”, khác xa những gì chúng tôi đã thấy ở trường phổ thông. Lớp học nghiêm túc, các bài giảng dù là Sinh học, Hóa học hay Vật lý… đều được chúng tôi đón nhận như những người được ăn khi đói, được uống khi khát để hăng hái vào đời. Những bài giảng chính trị của GS. Trần Văn Giàu chung cho sinh viên năm thứ nhất các trường Đại học Tổng hợp, Đại học Sư phạm, Đại học Bách khoa trong hội trường lớn của Đại học Bách khoa ngày ấy thật hấp dẫn đối với chúng tôi… Sự say sưa và phong cách giảng bài của thầy đã lôi cuốn hầu hết sinh viên trong hội trường lớn chật ních người, không một tiếng động, chỉ nghe tiếng thầy.

Sự khác biệt khá rõ rệt giữa bậc phổ thông và bậc đại học đã thôi thúc chúng tôi phải tìm cách học thích hợp để đạt kết quả tốt. Những hiểu biết, khám phá về những điều kỳ diệu của sinh giới trong 50 năm qua đã khẳng định sự lựa chọn đúng đắn ban đầu của bản thân về trường và ngành khi thi vào Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội.

50 năm qua, được học tập và giảng dạy liên tục trong môi trường Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội của chúng ta cũng như các trường Đại học Bắc Kinh, rồi Đại học Tổng hợp Lozd, Đại học Tổng hợp Wroclaw của Ba Lan, và có nhiều dịp được tham quan nhiều trường đại học tổng hợp khác trên thế giới, được trao đổi với các nhà khoa học nước ngoài trong các hội nghị quốc tế, với trải nghiệm của bản thân, tôi càng cảm nhận sâu sắc về tầm quan trọng của môi trường làm việc đối với hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội trước đây và Đại học Khoa học Tự nhiên ngày nay đã trải qua bao thăng trầm và cũng đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào, là nguồn cung cấp cán bộ giảng dạy cho các trường đại học bạn, cũng như các trường đại học phía Nam khi đất nước mới giải phóng, và đã được xã hội đánh giá cao. Nhiều người đã trưởng thành và đang giữ những cương vị quan trọng trong xã hội, nhiều nhà khoa học có tên tuổi, nhiều cán bộ khoa học chủ chốt của các trường, các viện có nhiều đóng góp trong nghiên cứu khoa học cũng đã được đào tạo hoặc đã một thời gắn bó với trường ta.

Một thời, trường ta đã được ghi nhận là nơi có nhiều chim đầu đàn trong nhiều chuyên ngành khoa học của cả nước. Thầy trò chúng tôi, cho đến nay vẫn luôn tự hào được là thành viên của trường. Trước đây, các bạn trẻ thường bảo nhau: “Vào Tổng hợp tuy khó nhưng học lại hay”.

Chúng ta còn tự hào vì trường ta là môi trường thuận lợi cho sự phát triển nhiều tài năng của đất nước. Ngay cả trong “thời xa vắng”, khi mà quan niệm về thành phần xuất thân khá nặng nề… thì Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội vẫn là nơi được những cán bộ đam mê khoa học hướng về, là môi trường thuận lợi cho không ít người say sưa khoa học vẫn có thể tập trung trau dồi chuyên môn để về sau trở thành những nhà khoa học có cống hiến cho xã hội, mà không bị mòn mỏi bởi những khó khăn của “thời xa vắng” ấy.

Những năm gần đây, khi mà ảnh hưởng tiêu cực của nền kinh tế thị trường xâm nhập vào ngành giáo dục, thì trường chúng ta vẫn được xem là còn “tương đối” vững chân hơn cả.

50 năm chưa phải là dài đối với việc xây dựng và phát triển của một trường đại học khoa học cơ bản hàng đầu đất nước, nhất là chúng ta đã phải trải qua những khó khăn của cuộc chiến tranh và nhiều sự chao đảo khác. Tuy vậy, trường chúng ta cũng đã có được những nhóm chuyên môn mạnh, có uy tín trong nước và có nhóm cũng đã được biết đến trong cộng đồng khoa học quốc tế. Tuy nhiên, việc có được những “trường phái khoa học mạnh” như các vị lãnh đạo nhà trường thường nhắc đến, có lẽ vẫn đang là mục tiêu của tương lai.

Trường chúng ta đã sở hữu nhiều tài năng khoa học, và cả những tài năng tiềm ẩn, lại có nhiều kinh nghiệm trong việc duy trì môi trường trong lành để phát triển tài năng khoa học, có tư duy đổi mới, có nhiều thuận lợi về cơ sở vật chất, quan hệ đối ngoại, có cơ chế tự chủ cao… nếu tại được những điều kiện thuận lợi, phát huy được những tài năng, tiềm năng đã và đang có của Nhà trường, chắc sẽ nhanh chóng hình thành được nhiều nhóm nghiên cứu khoa học mạnh.

Một nhóm nghiên cứu có cơ cấu trình độ hợp lý, với người đứng đầu có năng lực, đủ bản lĩnh, xác định được hướng nghiên cứu đúng đắn phù hợp với sở trường, có điều kiện khả thi cao, mọi người đều đồng lòng quyết tâm và kiên trì theo đuổi lâu dài mục tiêu đã đề ra… phải chăng sẽ là cơ sở để hình thành các trường phái khoa học mạnh?

Với những điều kiện ngày càng thuận lợi, tôi hy vọng và tin tưởng các đồng nghiệp trẻ tài năng của trường ta sẽ làm được những điều mà những người đi trước chưa hoàn thành, để bù đắp lại những nhóm nghiên cứu mạnh đã bị mai một vì nhiều yếu tố khách quan.

Tôi cũng hy vọng Nhà trường, các đồng nghiệp và các bạn sinh viên sẽ cùng nhau chăm sóc, giúp đỡ cho những nhóm nghiên cứu khoa học có nhiều triển vọng giống như việc chăm bón những khóm hoa quý hiến đang kỳ chớm nở, tạo được sự ổn định, bình yên về tinh thần để những năm tới trường ta ngày càng có nhiều khóm hoa quý, đa dạng, rực rỡ sắc hương, hấp dẫn cộng đồng khoa học trong và ngoài nước. Những nhóm khoa học mạnh, làm việc có kỷ cương này cũng sẽ là những đơn vị đào tạo nghiêm túc và có chất lượng, đặc biệt là đào tạo sau đại học.

Được gắn bó với nhà trường từ năm 1956 đến nay, tôi luôn ghi nhớ công ơn lớn lao của những người thầy đã nêu gương sáng về sự nhiệt tình, trách nhiệm cao trong giảng dạy và lòng say mê khoa học để lại những bài học lớn cho bao thế hệ sinh viên trước khi vào đời.

Tôi cảm nhận sâu sắc rằng những gì mà tôi và gia đình có được ngày hôm nay là kết quả đào tạo và bồi dưỡng của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội trước đây, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - ĐHQGHN ngày nay và các trường đại học nước ngoài, nơi tôi đã được đào tạo sau đại học. Nhân dịp này, từ đáy lòng mình cho phép tôi và gia đình được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các cấp lãnh đạo nhà trường qua nhiều thế hệ, những người đã thực thi cụ thể mọi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước và cho tôi được hưởng những ưu đãi ấy. Tôi cũng xin được chân thành cám ơn các bạn bè, đồng nghiệp, sinh viên Khoa Sinh học, đặc biệt là các bạn ở Bộ môn Hóa Sinh đã luôn đồng hành, sát cánh cũng tôi, giúp đỡ và động viên tôi trong nửa thế kỷ qua.

Xin chúc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên luôn giữ vững và phát huy truyền thống tốt đẹp của 50 năm qua, và ngày càng phát triển, giành được sự tín nhiệm cao của cộng đồng khoa học trong và ngoài nước./.