Phóng viên VNU Media đã có buổi trao đổi với PGS.TS. Lê Quân, Trưởng ban Tổ chức Cán bộ (TCCB) về các văn bản mới ban hành này.

PV. Đề nghị Trưởng ban cho biết các văn bản mới quy định về công tác tổ chức cán bộ?

Trong tháng 10/2014, Giám đốc ĐHQGHN đã ký ban hành 03 văn bản quan trọng về công tác tổ chức cán bộ. Đó là: Quy định về Tổ chức và hoạt động của các đơn vị thành viên, đơn vị trực thuộc; Quy định về bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, điều động, luân chuyển, từ chức, miễn nhiệm và chế độ phụ cấp chức vụ lãnh đạo, phụ cấp trách nhiệm đối với công chức, viên chức quản lý; Quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, viên chức, người lao động trong Đại học Quốc gia Hà Nội.

Các văn bản này thay thế toàn bộ 09 văn bản về công tác TCCB đã ban hành trước đây, tạo tiền đề quan trọng để triển khai Đề án phát triển đội ngũ nhà khoa học và quản lý trình độ cao; Đề án Phát triển cơ cấu tổ chức của ĐHQGHN và các đơn vị thành viên, trực thuộc đến 2020, tầm nhìn 2030. (Xem chi tiết văn bản tại đây)

PV. Trong các văn bản ban hành lần này, theo ông các điểm mới nổi bật trong công tác TCCB là gì?

Bên cạnh các quy định đã được chi tiết tại Quy chế số 26/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các quy định mới ban hành có 4 điểm đáng chú ý bao gồm:

Thứ nhất, việc phân cấp cho các đơn vị  thành viên và trực thuộc được tăng cường, nhưng có sự khác biệt giữa các đơn vị.

Đối với các Trường đại học thành viên, căn cứ theo quy định của ĐHQGHN, Hiệu trưởng ban hành Quy định chi tiết về tổ chức và hoạt động của trường.

Đối với Viện nghiên cứu thành viên và các đơn vị trực thuộc, Giám đốc ĐHQGHN ban hành quy định về Tổ chức và hoạt động riêng cho từng đơn vị. Mức độ phân cấp được ĐHQGHN quyết định dựa trên năng lực của từng đơn vị. Đơn vị có năng lực quản trị tốt sẽ được phân cấp mạnh. ĐHQGHN tăng cường giám sát hoạt động của đơn vị có năng lực quản trị yếu để giảm rủi ro cho hệ thống.

Thứ hai, ĐHQGHN quy định rõ nhiệm vụ tiên quyết của các khoa và trung tâm nghiên cứu trực thuộc ĐHQGHN là phát triển thành đơn vị thành viên do Thủ tướng quyết định thành lập. Nhiệm vụ quan trọng của các đơn vị này là chuẩn bị các điều kiện cần thiết để nâng cấp thành trường, viện.

Quy định mới khẳng định vai trò quản lý toàn diện của ĐHQGHN với các đơn vị trực thuộc. Lần đầu tiên, thủ trưởng đơn vị đào tạo và NCKH trực thuộc được phép ký thừa uỷ quyền Giám đốc ĐHQGHN một số văn bản quản lý quan trọng và các thỏa thuận hợp tác trong và ngoài nước. Quy định này nhằm nâng cao vị thế của các đơn vị trực thuộc trong các hoạt động hợp tác phát triển.

Thứ ba,các khoa, viện, trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm trực thuộc trường đại học thành viên được quyền có con dấu, tài khoản và quy định Tổ chức vàhoạt động riêng. Quy định này nhằm tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị cấp 3, tạo tiền đề pháp lýđể tái cơ cấu các đơn vị thành viên đáp ứng yêu cầu đại học nghiên cứu. Quy định này cho phép phân cấp mạnh, và phát huy vai trò “thủ trưởng đơn vị” của lãnh đạo Khoa, Viện trong các lĩnh vực đào tạo, nghiên cứu khoa học, phát triển đội ngũ, phát triển nguồn lực, chuyển giao tri thức và cung ứng dịch vụ…

Thứ tư, trong cơ cấu tổ chức của ĐHQGHNcó thêm cácnhóm nghiên cứu mạnh. Trưởng nhóm nghiên cứu mạnh cấp đơn vị được hưởng phụ cấp trách nhiệm tương đương trưởng khoa. Bên cạnh phụ cấp, khi nhóm nghiên cứu có các đề tài và dự án lớn, đơn vị và ĐHQGHN sẽ thành lập ban quản lý dự án, có con dấu và tài khoản riêng, và giao cho trưởng nhóm nghiên cứu phụ trách. Cơ chế này hạn chế việc thành lập các trung tâm nghiên cứu có bộ máy hành chính nặng nề nhưng năng lực NCKH không cao.

PV. Ông có thể nói rõ hơn về tăng cường phân cấp cho các đơn vị Khoa, Viện trực thuộc Trường đại học thành viên?

ĐHQGHN đã triển khai giao quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm về các trường đại học thành viên. Bước tiếp theo, các trường triển khai giao quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm về cho các đơn vị cấp 3 (khoa, viện, trung tâm, phòng thí nghiệm... trực thuộc). Đơn vị cấp 3, nếu hội tụ đủ điều kiện và có nhân sự lãnh đạo đáp ứng yêu cầu, được quyền có con dấu, tài khoản, có quy định tổ chức hoạt động riêng. Thủ trưởng đơn vị cấp 3 được Hiệu trưởng phân cấp mạnh, được ký thừa lệnh/thừa ủy quyền của Hiệu trưởng trong nhiều hoạt động quản lý đào tạo, KH&CN... Đơn vị cấp 3, bao gồm cả đơn vị đào tạo,được phép trở thành đơn vị dự toán cấp 3, được giao khoán ngân sách hàng năm.

Mô hình này có nhiều thành công tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Khi các Khoa được chuyển đổi thành Viện được tự chủ cao, được giao khoán ngân sách hoạt động thường xuyên, đã đảm bảo tốt các nhiệm vụ đào tạo, đã đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển của Trường trên tất cả các phương diện. Đến nay, các nguồn thu từ ngân sách nhà nước của hầu hết các đơn vị chỉ chiếm dưới 30% tổng nguồn thu. Trong năm vừa qua, ĐHQGHN đã thí điểm thành lập 2 viện trực thuộc trường. Chỉ sau 1 năm hoạt động, Viện Chính sách và Quản lý trực thuộc Trường ĐH KHXH&NVđã đạt thành tíchrất đáng biểu dương trên tất cả các phương diện như:Viện trực thuộc đã trúng thầu nhiều đề tài cấp Nhà nước và cấp Bộ, nhiều dự án tư vấn, nguồn thu ngoài ngân sách của Viện tăng vọt, thu hút được nhiều tiến sĩ về công tác; phát triển chương trình đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ.

Quy định 3568/QĐ-ĐHQGHN mở ra cơ chế và điều kiện pháp lý để các Trường triển khai phân cấp và giao tự chủ cho các đơn vị trực thuộc. Tuy vậy, quy định này không mang tính bắt buộc, hành chính. Tùy theo đặc thù và năng lực của từng đơn vị trực thuộc, Hiệu trưởng sẽ quyết định mức độ phân cấp, cơ chế giám sát, đánh giá và chịu trách nhiệm phù hợp.

Nhiều cán bộ giảng viên trẻ được tuyển dụng tại các đơn vị của ĐHQGHN. Trong ảnh là các giảng viên trẻ của Trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN (ảnh: Bùi Tuấn)

PV. Văn bản quản lý lần này khẳng định ĐHQGHN quản lý toàn diện các đơn vị trực thuộc, ông có thể giải thích chi tiết hơn về nội dung này?

Quy chế 26/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ khẳng định ĐHQGHN quản lý toàn diện các đơn vị trực thuộc do ĐHQGHN thành lập. Điều này phù hợp với quy định của Luật Giáo dục Đại học.Quản lý toàn diện không có nghĩa là ĐHQGHN giảm phân cấp cho đơn vị trực thuộc. Ngược lại, quyền tự chủ của đơn vị trực thuộc được nâng cao. ĐHQGHN ban hành Quy định về Tổ chức và hoạt động chi tiết cho từng đơn vị, khẳng định vị thế của đơn vị trực thuộc, và tạo dựng cơ chế gắn kết hữu cơ giữa các Ban chức năng/Văn phòng ĐHQGHN và các đơn vị trực thuộc.

Quản lý toàn diện của ĐHQGHN được thể hiện theo các khía cạnh chính như sau:

Thứ nhất, tăng cường vai trò định hướng và hỗ trợ của ĐHQGHN.

Với các khoa và trung tâm NCKH trực thuộc, nhiệm vụ của các đơn vị này không đơn thuần là đào tạo và NCKH hay mở rộng quy mô để tăng thu nhập. Các đơn vị này phải tích cực chuẩn bị và tăng cường đầu tư để trở thành Trường và Viện.Đơn vị nào không hoàn thành được nhiệm vụ này sẽ thuộc diện tái cấu trúc phù hợp với mục tiêu hoàn thiện cơ cấu tổ chức theo định hướng đại học nghiên cứu của ĐHQGHN.

Với các đơn vị trực thuộc có chức năng hỗ trợ đào tạo, NCKH và cung cấp dịch vụ, ĐHQGHN giao kế hoạch và nhiệm vụ, giao nguồn lực, tạo cơ chế và đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch hàng năm.

Quy định mới tạo cơ chế để đơn vị được hỗ trợ mạnh từ ĐHQGHN trong phát triển đối tác, phát triển hệ thống, phát triển nguồn thu, tạo dựng thương hiệu...Mỗi đơn vị trực thuộc cần được phát triển về quy mô và năng lực tương xứng với tư cách pháp nhân mà ĐHQGHN giao.

Thứ hai,ĐHQGHN tăng cường kiểm soát công tác cán bộ và phát triển đội ngũ của đơn vị trực thuộc. Chỉ khi công tác cán bộ được đảm bảo, nội bộ đơn vị đoàn kết, chất lượng đội ngũ tốt thì đơn vị trực thuộc mới phát triển được theo đúng định hướng của ĐHQGHN.

Thứ ba, tăng cường các biện pháp phòng ngừa để giảm rủi ro cho cả hệ thống, tạo cơ chế khoanh vùng xử lý trách nhiệm khi có các vấn đề xảy ra, tăng cường trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị trực thuộc và các lãnh đạo Ban chức năng liên quan. Quy định cũng khẳng định các trung tâm không có chức năng đào tạo cấp văn bằng.

PV. Ông vui lòng cho biết các điểm mới trong công tác tuyển dụng, sử dụng, thu hút, đãi ngộ nhà khoa học, giảng viên và viên chức quản lý tại ĐHQGHN?

Để thu hút, đãi ngộ, sử dụng nhà khoa học trình độ cao cần 3 điều cơ bản: cơ chế, nguồn lực và đề cao vai trò của nhà quản lý trực tiếp. Đến nay, về cơ bản, bên cạnh các quy định của Nghị định 141/NĐ-CP, Nghị định 40/NĐ-CP, Quy chế 26/2014/QĐ-TTg về ĐHQG đã giải quyết được về cơ chế. Sắp tới Ban TCCB sẽ trình Hội đồng ĐHQGHN ban hành Nghị quyết về thí điểm trả thu nhập tăng thêm cho nhà khoa học theo sản phẩm đào tạo và NCKH. Ngoài thu nhập như hiện hành, các nhà khoa học được trả thêm thu nhập tăng thêm căn cứ số lượng công trình khoa học công bố, căn cứ số giờ giảng cho các chương trình đào tạo chất lượng cao, theo hiệu quả công việc. Các nhà khoa học giảng dạy được bằng ngoại ngữ, có công bố quốc tế, tham gia thỉnh giảng quốc tế, có khả năng triển khai thương mại hóa sản phẩm KH&CN… thuộc diện ưu tiên. 

Trong phạm vi thẩm quyền của Giám đốc, các văn bản vừa ban hành cụ thể hóa ngay một số điểm để thu hút, sử dụng, đãi ngộ nhà khoa học có trình độ bao gồm:

Thứ nhất,các đơn vị đượclinh hoạt hơn trong công tác bổ nhiệm, miễn nhiệm công chức, viên chức quản lý. Đơn vị có thể thuê hoặc bổ nhiệm công chức, viên chức của đơn vị sự nghiệp khác kiêm làm quản lý, tiếp tục sử dụng các nhà khoa học đã hết tuổi quản lý làm quản lý chuyên môn (bộ môn, đề án, dự án, chương trình, nhóm nghiên cứu...). Đơn vị có thể thuê nhà khoa học không thuộc biên chế của ĐHQGHN làm chủ nhiệm các đề án, dự án KH&CN. Nhiều tiêu chuẩn bổ nhiệm được điều chỉnh theo hướng chú trọng năng lực quản lý, điều hành Ngoài ra, quy trình bổ nhiệm được điều chỉnh gọn nhẹ về thủ tục hành chính...

Thứ hai, tiêu chuẩn tuyển dụng được nâng cao. Cụ thể là, cùng với tiêu chuẩn chung theo quy định của Nhà nước, ĐHQGHN quy định một số tiêu chuẩn riêng:với giảng viên chuyên ngành là trình độ tiến sĩ, sử dụng thành thạo ngoại ngữ và có năng lực nghiên cứu khoa học; với nghiên cứuviên, yêu cầu  là có trình độ thạc sĩ trở lên, sử dụng thành thạo ngoại ngữ và có năng lực nghiên cứu khoa học; với chuyên viênvà tương đương, yêu cầu là tốt nghiệp đại học chính quy loại khá trở lênvà sử dụng tốt ngoại ngữ phục vụ công việc. Để tạo nguồn tuyển dụng, với giảng viên chưa đạt chuẩn về công bố quốc tế, thành thạo ngoại ngữ, đơn vị được ký hợp đồng làm việc có thời hạn với cam kết đạt chuẩn. Trường hợp hết hạn hợp đồng làm việc mà giảng viên chưa đạt chuẩn, đơn vị tiến hành chấm dứt hợp đồng làm việc hoặc điều chuyển giảng viên sang công việc phù hợp khác.

Thứ ba, chính sách thu hút được cụ thể hóa đối với vị trí giảng viên và nghiên cứu viên có trình độ cao, năng lực giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Nhà khoa học (giảng viên và nghiên cứu viên) thuộc diện thu hút được xét tuyển đặc cách, bổ nhiệm vào vị trí trưởng nhóm nghiên cứu mạnh (hưởng phụ cấp trách nhiệm tương đương phụ cấp chức vụ trưởng phòng thí nghiệm trọng điểm), được giao nhiệm vụ trong 03 năm đầu và hưởng nhiều cơ chế ưu đãi khác của ĐHQGHN vàcủa đơn vị. Quy định mới cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển “ngạch” (mà thuật ngữ mới là “chức danh nghề nghiệp”) cho các chuyên viên, cán bộ quản lý có năng lực sư phạm sangngạch giảng viên (nhưng không áp dụng với nghiên cứu viên để duy trì, phát triểnđội ngũ nghiên cứu viên chuyên nghiệp).

Thứ tư, quy định mới cụ thể hóa Nghị định số 40/2014/NĐ-CP ngày 12/5/2014 của Chính phủ về trọng dụng nhà khoa học đầu ngành và nhà khoa học trẻ cũng được cụ thể hóa trong văn bản của ĐHQGHN, bao gồm các quy định nâng hạng, tăng lương trước thời hạn, ưu đãi về thu nhập, về phụ cấp….

PV. Để triển khai các quy định này, các đơn vị cần làm gì?

Ban TCCB đã gửi công văn tới các đơn vị để yêu cầu quán triệt và triển khai các quy định mới ban hành. Để các văn bản mới áp dụng thực hiện ngay vào thực tế, bên cạnh vai trò hỗ trợ kỹ thuật của ĐHQGHN, các đơn vị cần rà soát và ban hành lại các văn bản quản lý của đơn vị và cókế hoạch triển khai phù hợp.

PV. Xin cám ơn ông về cuộc trao đổi.

Quy định về Tổ chức và hoạt động của các đơn vị thành viên, đơn vị trực thuộc Quy định về bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, điều động, luân chuyển, từ chức, miễn nhiệm và chế độ phụ cấp chức vụ lãnh đạo, phụ cấp trách nhiệm đối với công chức, viên chức quản lý Quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, viên chức, người lao động trong Đại học Quốc gia Hà Nội