1. Từ tiên phong tuyển chọn và đào tạo nhân tài

Là một Trường đại học có uy tín ở trong và ngoài nước, ngay từ những năm cuối của thế kỷ 20, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN (Trường ĐHKHTN) đã sớm nhận thấy nguy cơ hẫng hụt đội ngũ các cán bộ khoa học giỏi cũng như xác định rõ trách nhiệm của Nhà trường đối với công tác đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.

Hệ cử nhân khoa học tài năng được ra đời vào năm 1997 với mục tiêu tuyển chọn và đào tạo nhân tài, xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học xuất sắc kế cận.

Từ đó đến nay, hệ cử nhân khoa học tài năng đã đào tạo và bồi dưỡng được trên 1000 cử nhân khoa học, trong đó nhiều người đã trưởng thành, trở thành giảng viên, chuyên gia có uy tín trong và ngoài nước ở các lĩnh vực khoa học công nghệ.

Với mục tiêu của chương trình đào tạo tài năng là đào tạo các sinh viên có trình độ chuyên môn cao ngang bằng với sinh viên các trường đại học có uy tín trên thế giới, nhiều sinh viên tốt nghiệp chương trình này đã nhận được học bổng để tiếp tục học sau đại học ở các trường đại học và viện nghiên cứu hàng đầu thế giới như UC Berkeley, University of Chicago, MIT, JAIST, Ecole Polytechnique,...  

Thương hiệu của chương trình cử nhân khoa học tài năng đã gắn liền với tên tuổi của Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN. Mô hình đào tạo này sau đó đã được nhân rộng ở một số trường đại học của Việt Nam. Kinh nghiệm đào tạo cử nhân khoa học tài năng đã giúp cho Trường trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu cả nước về thực hiện chương trình tiên tiến, chương trình đạt trình độ quốc tế. Các chương trình đào tạo này đã góp phần quan trọng đưa lĩnh vực khoa học tự nhiên của ĐHQGHN vào top 100 các trường đại học của châu Á trong 3 năm vừa qua.

2. Đào tạo nhiệm vụ chiến lược vừa là mục tiêu, vừa là động lực

Trong giai đoạn 2010-2015, Trường ĐHKHTN đã tập trung mọi nguồn lực để nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học, trong đó chú trọng phát triển các chương trình đào tạo thuộc nhiệm vụ chiến lược. Nhà trường đã và đang duy trì được số lượng và chất lượng tuyển sinh ở hầu hết các ngành tham gia NVCL, số sinh viên được tuyển vào các chương trình thuộc NVCL hàng năm chiếm 20-25% so với tổng số sinh viên đại học chính quy.

Mục tiêu lâu dài của các chương trình thuộc NVCL là xây dựng mô hình và quy trình phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng tài năng, nhân lực thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên có chất lượng theo chuẩn mực quốc tế. Các cử nhân tốt nghiệp phải đáp ứng nhu cầu cao về đức, trí, thể, mỹ để là nguồn bổ sung cán bộ khoa học và quản lý giỏi cho sự nghiệp xây dựng đất nước, cho ĐHQGHN và đáp ứng nguồn nhân lực hội nhập quốc tế.

Phòng thí nghiệm thuộc khoa Hoá học, Trường ĐHKHTN

Thông qua thực hiện chương trình NVCL, Trường thu hút học sinh, sinh viên giỏi, có năng khiếu vào học các ngành khoa học cơ bản để đào tạo họ thành những cử nhân tài năng tạo nguồn bổ sung kịp thời cho đội ngũ cán bộ giảng dạy đang có nguy cơ hẫng hụt nghiêm trọng cả về số lượng và chất lượng của Trường ĐHKHTN cũng như ĐHQGHN. NVCL góp phần tích cực vào việc đổi mới giáo dục đại học, nâng cao chất lượng đào tạo một bộ phận, từng bước nâng chất lượng đào tạo chung của Nhà trường ngang tầm với các nước trong khu vực và trên thế giới bằng việc áp dụng công nghệ giảng dạy, học tập tiên tiến, đổi mới nội dung chương trình và phương pháp tổ chức đào tạo.

Cùng với đó, việc triển khai NVCL đạt được mục tiêu tập hợp đội ngũ các giảng viên giỏi, các nhà khoa học có uy tín, có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm giảng dạy và tâm huyết tham gia vào sự nghiệp đào tạo. Thông qua chương trình, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy cả về trình độ chuyên môn và ngoại ngữ; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo dưới các hình thức liên kết, trao đổi cán bộ, sinh viên và tranh thủ sự đầu tư tài trợ của các tổ chức trong và ngoài nước.

Trong quá trình tổ chức đào tạo, Trường ĐHKHTN đặc biệt quan tâm đến các điều kiện đảm bảo chất lượng như: chất lượng tuyển sinh, tổ chức và quản lý đào tạo, cơ sở vật chất… Với việc các chương trình được Bộ GD&ĐT và ĐHQGHN thường xuyên kiểm tra, đánh giá, giữa các khoa và đơn vị trong trường cũng có sự cạnh tranh lành mạnh, thi đua thực hiện nhiệm vụ tốt và đạt nhiều thành tích xuất sắc, đồng thời các lãnh đạo, cán bộ, giảng viên của các đơn vị cũng không ngừng học hỏi và trao đổi kiến thức và kinh nghiệm.

Chương trình đào tạo được thiết kế tiếp cận với chương trình đào tạo của một số trường đại học có uy tín quốc tế cao (nằm trong nhóm 100 trường đại học tốt nhất thế giới). Ngoài việc trang bị kiến thức sâu và rộng, sinh viên được nâng cao trình độ tiếng Anh và Tin học cũng như các kỹ năng mềm khác. Cơ sở vật chất được Nhà trường và ĐHQGHN ưu tiên đầu tư về phương tiện giảng dạy cũng như các điều kiện khác cho việc học tập của sinh viên.

Với mục tiêu của các chương trình tiên tiến, CLC và đạt trình độ quốc tế là đào tạo lực lượng nhân lực đáp ứng thị trường lao động toàn cầu, chất lượng của sinh viên các chương trình này cũng đã dần được khẳng định trong khu vực và trên trường quốc tế.

 Các cá nhân điển hình tiên tiến giai đoạn 2010 - 2015 của Trường ĐHKH Tự nhiên

3. Nâng cao vị thế và hội nhập quốc tế

Với những kết quả đã đạt được, đặc biệt là giai đoạn 2010-2015, công tác đánh giá và kiểm định chất lượng đã được Trường ĐHKHTN hết sức quan tâm và đẩy mạnh trong thời gian vừa qua. Theo xếp hạng của QS Asian University Rankings, lĩnh vực Khoa học tự nhiên và sự sống của ĐHQGHN tiếp tục nằm trong top 100 châu Á, năm 2014 đạt vị trí 59 (thứ hạng cao nhất từ trước tới nay). Nhà trường đã đưa ra chủ chương đúng đắn là thực hiện kiểm định theo chuẩn quốc tế tất cả các chương trình đào tạo tiên tiến và quốc tế.

Chỉ tính riêng 2 năm 2012 và 2013, Nhà trường đã tổ chức thành công công tác kiểm định 3 CTĐT cử nhân ngành Hóa học (tháng 4/2012), ngành Toán học và ngành Sinh học (tháng 5/2013) theo bộ tiêu chuẩn khu vực ASEAN của tổ chức Asean University Network (AUN). Cả 3 chương trình đã kiểm định AUN đạt kết quả tốt: ngành Hóa học 5,0 điểm, ngành Toán học 4,9 điểm, và ngành Sinh học 4,3 điểm.

Các báo cáo của tổ chức kiểm định hầu hết đều đánh giá cao tính hội nhập quốc tế của các chương trình đào tạo, đặc biệt là các chương trình đào tạo thuộc NVCL với việc phối hợp và hỗ trợ từ các đối tác hàng đầu của Hoa Kỳ, với việc sinh viên của Trường sau năm thứ nhất, thứ hai có thể sang các trường đại học hàng đầu của khu vực và quốc tế như Hàn Quốc, Singapore, Pháp để tiếp tục học và lấy bằng tốt nghiệp đại học ở nước ngoài, hay việc nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp tiếp tục nhận học bổng cao học ở các trường đại học hàng đầu ở Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Nhật, Hàn Quốc… Đồng thời, báo cáo đánh giá của AUN cũng chỉ ra những điểm cần khắc phục của chương trình đào tạo và Nhà trường như cơ sở vật chất, sự thể hiện của chuẩn đầu ra trong mỗi chương trình, mối liên hệ giữa Nhà trường với các đơn vị tuyển dụng và cựu sinh viên. Dựa trên cơ sở của các đánh giá này, Nhà trường đề ra các nhiệm vụ cụ thể để tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.

Trong thời gian tới, Nhà trường sẽ tiếp tục tiến hành công tác kiểm định AUN của 3 CTĐT cử nhân ngành Vật lý học, Khoa học môi trường, và Địa chất học và tiến tới kiểm định AUN cấp Trường. Với việc rà soát, cập nhật chương trình đào tạo thường xuyên, nâng cao trình độ chuyên môn và tiếng Anh của đội ngũ cán bộ giảng viên, kết hợp với việc chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở vật chất và triển khai đúng kế hoạch theo Đề án quy hoạch tổng thể xây dựng ĐHQGHN tại Hòa Lạc đến năm 2025, chúng tôi tin tưởng rằng chất lượng đào tạo và hội nhập quốc tế của Trường ĐHKHTN chắc chắn sẽ có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt thông qua các CTĐT thuộc NVCL, nhằm góp phần giữ vững và phát huy truyền thống, nâng cao vị thế và uy tín của Nhà trường để trở thành một trường đại học nghiên cứu tiên tiến.