Tham dự buổi làm việc, về phía Ủy ban VHGDTNTN&NĐ có đ/c Phạm Tất Thắng – Phó Chủ nhiệm Ủy ban, các đồng chí Ủy viên thường trực Ủy ban, các chuyên gia và đại diện lãnh đạo, chuyên viên Vụ VHGDTNTN&NĐ, đại diện đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội và một số địa phương, đại diện lãnh đạo Vụ Giáo dục Đại học – Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Về phía ĐHQGHN có đ/c Nguyễn Kim Sơn – Bí thư Đảng ủy, Giám đốc ĐHQGHN, GS.VS Đào Trọng Thi – Nguyên Giám đốc ĐHQGHN, GS.TSKH Vũ Minh Giang – Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo ĐHQGHN, GS.TS Mai Trọng Nhuận – Chủ tịch Hội đồng Đảm bảo Chất lượng ĐHQGHN, đại diện lãnh đạo Văn phòng và các Ban chức năng của ĐHQGHN, đại diện các đơn vị thành viên và trực thuộc ĐHQGHN.

Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại buổi làm việc

Tại buổi làm việc, Trưởng Ban Tổ chức Cán bộ ĐHQGHN Nguyễn Hiệu đã trình bày Báo cáo về thực hiện Luật Giáo dục Đại học (GDĐH) và tự chủ đại học của ĐHQGHN.

Theo đó, trong những năm qua, việc thực hiện các điều trong Luật GDĐH của ĐHQGHN đã tuân thủ các quy định của Luật GDĐH. ĐHQGHN xác định mục tiêu phát triển theo định hướng đại học nghiên cứu.

Việc các cơ sở giáo dục đại học khác đang gặp khó khăn trong việc điều hành của Hội đồng trường thì ở ĐHQGHN, Hội đồng đã phát huy rất tốt vai trò của mình. Hội đồng ĐHQGHN là các nhà khoa học, quản lý, lãnh đạo có uy tín nên đã phát huy được vai trò quan trọng trong quản trị đại học cũng như chỉ đạo triển khai nhiều nhiệm vụ lớn, trọng tâm của ĐHQGHN.

Về vấn đề tự chủ ở ĐHQGHN, kể từ năm 2014 đến nay, nhằm tiếp tục khẳng định mô hình tổ chức và hoạt động của hai ĐHQG (trong đó có ĐHQGHN), đồng thời để tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm hơn nữa cho hai ĐHQG, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 186/2013/NĐ-CP về ĐHQG cùng nhiều văn bản pháp lý khác. Theo đó, ĐHQGHN có một số quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cao như: Tự chủ về tổ chức bộ máy, nhân sự; Tự chủ về đào tạo; Tự chủ về tài chính. Tất cả các quyền tự chủ này đều hoạt động trong khuôn khổ các bộ luật liên quan.

Trong khuôn khổ buổi làm việc, các đại biểu đã đóng góp nhiều ý kiến xung quanh vấn đề tự chủ đại học cũng như đề xuất, kiến nghị một số nội dung cần sửa đổi trong Luật Giáo dục và Luật Giáo dục Đại học. Các vấn đề được các đại biểu đặt ra như: cần đồng bộ các bộ luật liên quan khác để tối ưu hóa các bộ luật Giáo dục.

GS.VS Đào Trọng Thi cho rằng, để tăng quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục đại học thì cần hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ sở giáo dục phải có năng lực thực hiện quyền tự chủ trong từng lĩnh vực. Cụ thể, điều kiện quan trọng nhất để thực hiện quyền tự chủ học thuật là các cơ sở giáo dục đại học phải được kiểm định chất lượng; với quyền tự chủ tài chính là năng lực quản lý và tự đảm bảo kinh phí chi thường xuyên; với quyền tự chủ về tổ chức - bộ máy là năng lực về quản lý và phát triển đội ngũ.

Đồng tình với quan điểm quyền tự chủ phải phù hợp với năng lực tự chủ, GS.TS Mai Trọng Nhuận cho rằng, cần xác định rõ mục tiêu của tự chủ đại học là nâng cao chất lượng, hiệu quả nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội trên cơ sở thu hút và huy động tốt hơn mọi nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực tri thức và chuyển giao tri thức. Bên cạnh đó, ngoài quyền tự chủ của mình, các đơn vị thành viên và trực thuộc của các ĐHQG và ĐH Vùng cần kết nối thành mối quan hệ tương hỗ trong đào tạo và nghiên cứu.

Nói về bản chất của tự chủ đại học, theo GS.TSKH Vũ Minh Giang, tự chủ đại học là thuộc tính của giáo dục đại học. Tự chủ đầu tiên, quan trọng hàng đầu là tự chủ học thuật. “Nếu như coi sáng tạo ra tri thức là căn cốt của giáo dục đại học thì nghiên cứu khoa học là vấn đề có vai trò quan trọng, chất lượng giáo dục đại học phụ thuộc vào hàm lượng khoa học, trình độ nghiên cứu khoa học trong giảng dạy. Chính vì thế, các hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo và quan hệ quốc tế được tích hợp với nhau, phải được coi trọng trong một cơ sở giáo dục đại học” – GS. Vũ Minh Giang nhấn mạnh.

Phát biểu tại buổi làm việc, Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Kim Sơn khẳng định, quản trị trong ĐHQGHN được thực hiện theo cách tiếp cận quản lý sản phẩm đầu ra, thực hiện việc tăng quyền tự chủ với việc nâng cao tự chịu trách nhiệm của các đơn vị; chất lượng kết quả/sản phẩm được giám sát chặt chẽ dựa vào các tiêu chí định hướng. Đặc biệt là chất lượng các đơn vị đào tạo và chương trình giáo dục trong ĐHQGHN được giám sát chặt chẽ thông qua hoạt động kiểm định chất lượng.

Để nâng cao năng lực tự chủ đại học thì vai trò của hội đồng trường rất quan trọng. Đối với mô hình đặc biệt như hai ĐHQG thì cơ quan quyền lực thực chất, thực quyền cao nhất là Hội đồng ĐHQG. Hội đồng làm việc dựa trên nguyên tắc tập thể, quyết nghị theo đa số; các phiên họp của Hội đồng được coi là hợp lệ khi có ít nhất 2/3 số thành viên tham dự; các quyết nghị của Hội đồng có giá trị pháp lý khi có trên 1/2 tổng số thành viên Hội đồng biểu quyết nhất trí.

Các trường đại học thành viên có chiến lược phát triển nằm trong mục tiêu chung của ĐHQG, được điều chỉnh bởi Ban Giám đốc và định hướng bởi Hội đồng ĐHQG, cơ chế giám sát các hoạt động của Hiệu trưởng là cơ chế đặc thù.

Các trường đại học thành viên khi liên kết với nhau sẽ tạo thành sức mạnh tổng hợp của một đại học liên ngành. Tự chủ đại học là yếu tố then chốt cho phát triển giáo dục đại học – cái nôi của sáng tạo tri thức, sức mạnh quốc gia – Giám đốc Nguyễn Kim Sơn khẳng định.

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban VHGDTNTN&NĐ Phan Thanh Bình cho rằng, sự nghiệp giáo dục hiện đang trong quá trình tiếp tục đổi mới với trọng tâm là vấn đề tự chủ đại học. Chủ nhiệm Phan Thanh Bình cho biết: “Bản chất của giáo dục đại học là tính tự chủ cao. Trên tinh thần đó, để chuẩn bị cho việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục Đại học, Đoàn giám sát của Ủy ban mong muốn được nghe các ý kiến đóng góp của các nhà khoa học ĐHQGHN nhằm hoàn thiện dự thảo Luật”.

Chủ nhiệm Phan Thanh Bình đánh giá cao vị thế và những thành quả của ĐHQGHN từ khi thành lập đến nay. “Đây là đại học hàng đầu Việt Nam, chúng ta có thể tự hào với nhiều lĩnh vực đã đứng vào hàng ngũ những ngành khoa học mạnh của thế giới” – Chủ nhiệm Phan Thanh Bình nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban VHGDTNTN&NĐ cũng cho rằng, tự chủ đại học là vấn đề toàn cầu đang đặt ra và các chính phủ luôn tạo điều kiện để các cơ sở giáo dục đại học đổi mới cách quản trị.

Tự chủ sẽ tạo động lực để các cơ sở giáo dục đại học hoạt động đạt hiệu quả cao hơn trong hoạt động của mình, đồng thời cũng làm tăng tính cạnh tranh lành mạnh giữa các cơ sở giáo dục đại học, tạo điều kiện để đang dạng hóa các hoạt động giáo dục. Xu hướng chung trên toàn cầu hiện nay là chuyển dịch dần từ mô hình Nhà nước kiểm soát sang các mô hình có mức độ tự chủ cao hơn.

Chủ nhiệm Phan Thanh Bình cũng đã đề cập đến các vấn đề quan trọng khác của quản trị đại học như quản trị tài chính – một vấn đề mà Việt Nam đang thiếu hụt nhân lực cấp cao.

Sau hơn 20 năm xây dựng và phát triển, ĐHQGHN đã trở thành đơn vị dẫn đầu về nghiên cứu khoa học cơ bản, đào tạo chất lượng cao, trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, xứng đáng với vai trò đầu tàu đổi mới và nòng cột trong hệ thống giáo dục đại học nước nhà. Hiện nay, ĐHQGHN có 33 đơn vị thành viên và trực thuộc: gồm 07 trường đại học thành viên, 05 Khoa trực thuộc, 07 viện nghiên cứu, 02 Trung tâm đào tạo và 12 đơn vị phục vụ, dịch vụ. Đội ngũ cán bộ khoa học của ĐHQGHN tăng cả về số lượng và chất lượng. Tính đến hết tháng 12/2016, ĐHQGHN có 1.941 giảng viên, trong đó có 37% giảng viên có học hàm Giáo sư, Phó Giáo sư; 58% giảng viên có trình độ Tiến sĩ và Tiến sĩ khoa học; 87 Nhà giáo Nhân dân và gần 200 Nhà giáo Ưu tú. Đây là những tỷ lệ cao và đứng đầu các cơ sở giáo dục đại học cả nước.