[Video]Chương trình Tây Bắc tại Sơn La: Tăng năng suất ngô thông qua xử lý hạt giống bằng nano kim loại
Từ ngày 5-7/10, tại Sơn La đã diễn ra hội thảo khoa học và chuyển giao kết quả nghiên cứu của đề tài “Nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ xử lý hạt ngô giống bằng một số nano kim loại để tăng năng suất thu hoạch của cây ngô tại một số địa phương vùng Tây Bắc” - một đề tài của chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm Nhà nước “Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc” (gọi tắt là Chương trình Tây Bắc) giai đoạn 2013 – 2018 do ĐHQGHN chủ trì.
Hội thảo khoa học và chuyển giao này do Viện Khoa học Vật liệu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) – đơn vị chủ trì đề tài phối hợp cùng Văn phòng Chương trình Tây Bắc, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Sơn La và Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung tổ chức.
Tham dự Hội nghị có đại diện: Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Ban Chủ nhiệm Chương trình Tây Bắc, Viện Khoa học Vật liệu, Viện Nghiên cứu Ngô, Viện Di truyền Nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Sơn La, Sở Khoa học và Công nghệ Sơn La, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sơn La, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện Mai Sơn (Sơn La), Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện Thuận Châu (Sơn La), Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung, ...
Tại hội thảo, PGS.TS Hoàng Anh Sơn - Chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu dứng dụng và chuyển giao công nghệ xử lý hạt ngô giống bằng một số nano kim loại để tăng năng suất thu hoạch của cây ngô tại một số địa phương vùng Tây Bắc” đã báo cáo những kết quả khoa học ban đầu của đề tài.
Kết quả nổi bật của nhóm các nhà khoa học khi thực hiện đề tài là chủ động xây dựng, thiết kế hệ thống thiết bị và qui trình công nghệ chế tạo các hạt nano kim loại; thiết lập qui trình dễ ứng dụng với chi phí khá thấp; năng suất ngô tăng hơn 10% khi sử dụng chế phẩm.
Nhóm các nhà khoa học của viện Khoa học Vật liệu đã xây dựng, thiết kế hệ thống thiết bị và qui trình công nghệ chế tạo các hạt nano kim loại sắt, đồng và côban qui mô đủ cung cấp cho 100 ha/mẻ. Nguyên lý hoạt động của thiết bị là hạt nano kim loại chế tạo bằng phương pháp hoàn nguyên từ các oxit, hydroxit của kim loại. Các chế phẩm nano kim loại sắt, đồng và côbanchế tạo được tại Viện Khoa học vật liệu có kích thước trung bình 40 - 70 nm, độ tinh khiết trên 99%.
Một qui trình xử lý hạt giống ngô bằng nano kim loạisắt, đồng và côban rất đơn giản, dễ áp dụng đối với bà con nông dân đã được hoàn thiện. Mỗi gói ngô giống đã được gắn kèm một gói chế phẩm nano kim loại phù hợp để bà con có thể áp dụng triển khai trong thực tế. Theo tính toán của các nhà khoa học sau khi tiến hành gieo trồng thử nghiệm thì chi phí cho việc mua chế phẩm là 300 - 400 nghìn đồng cho mỗi ha.
Áp dụng qui trình mà các nhà khoa học của Viện Khoa học vật liệu đưa ra, hạt giống ngô được kích thích sinh trưởng tốt hơn, rút ngắn được thời gian phát triển, năng suất của cây ngô tăng cao hơn. Kết quả thử nghiệm ứng dụng trên giống ngô lai LVN 10 cho thấy: Các công thức có xử lý bởi nano kim loại tăng tỉ lệ mọc mầm, mọc sớm hơn 2-3 ngày, tăng khả năng chịu hạn, thời gian chín sinh lý sớm hơn từ 3-5 ngày,năng suất thu hoạch với công thức xử lý tối ưu (liều lượng 80 mg nano Cu/ha – CT8 Cu nano 80) tăng 6,59 tạ/ha (tăng 13,35%) so với đối chứng ở mức xác suất tin cậy 95%.
Nhóm nhà khoa học triển khai đề tài đã phối hợp với Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sungtriển khai canh tác theo mô hình canh tác thông minh trong 3 vụ liên tiếp: Thu Đông 2016, Xuân 2017 và Thu Đông 2017 tại xã Chiềng Sung, Mai Sơn và xã Tông Lệnh, Thuận Châu, Sơn La. Qui mô 5ha/vụ và thu nhận những kết quả đáng khích lệ.
Phát biểu tại hội nghị, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Sơn La - Hà Quyết Nghị cho rằng, đề tài đã thể hiện sự gắn kết hiệu quả mang tính liên ngành cao giữa các đơn vị nghiên cứu là Viện Khoa học vật liệu, Viện Di truyền Nông nghiệp và Viện Nghiên Cứu Ngô đồng thời thể hiện rõ rệt tính hiệu quả của mô hình 4 nhà (Nhà quản lý - Nhà Khoa học - Nhà Doanh nghiệp - Nhà nông), trong đó đặc biệt chú trọng đến doanh nghiệp địa phương đó là Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung. Doanh nghiệp này là đơn vị đầu mối tổ chức sản xuất, đầu tư giống, vật tư nông nghiệp và bao tiêu sản phẩm sau thu hoạch hướng tới sản xuất nông nghiệp công nghiệp áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ cao.
Đồng chí Hà Quyết Nghị đồng thời cho biết, xử lý hạt giống bằng nano kim loại là công nghệ mới nhất có tính đột phá đang được áp dụng ở Sơn La. Công nghệ này đem đến những triển vọng mới cho việc tăng năng suất cho cây ngô. Hiện mỗi năm tỉnh Sơn La cung cấp khoảng một triệu tấn ngô, chiếm gần ¼ tổng sản lượng ngô của cả nước. Ngô của Sơn La đột phá với công nghệ giống và qui trình sản xuất. Sơn La xác định áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến trong nông nghiệp, nhằm giảm thiểu các tác động xấu của môi trường, tăng năng suất, chất lượng của cây trồng, vật nuôi, tăng thu nhập cho người dân.
Tại hội nghị, ông Dương Văn Cần, Phó giám đốc Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung cho biết, đề tài mang tính ứng dụng cao, gắn liền nghiên cứu khoa học với yêu cầu xã hội tại địa phương miền núi phía bắc Việt Nam. Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung đã phối hợp với Ban Chủ nhiệm đề tài triển khai thực hiện xử lý các loại hạt giống ngô đang được gieo trồng phổ biến tại Chiềng Sung, Mai Sơn bằng nano kim loại và gieo trồng trong 3 vụ trong các năm 2016 - 2017.
Ông Dương Văn Cần cho biết, từ những kết quả đạt được nhận thấy ứng dụng kĩ thuật xử lý hạt giống ngô bằng nano kim loại có tiềm năng rất lớn trong sản xuất trồng ngô. Năng suất thu hoạch thực thu của các vụ tăng từ 20 – 40% và có độ lặp lại đáng tin cậy. Đặc biệt, ở các thời vụ khí hậu không thuận, thời tiết rét, thiếu mưa cho thấy cây ngô gieo trồng bằng hạt giống có xử lý cho khả năng chống chịu tốt hơn, ít bệnh hại hơn và năng suất tăng vượt trội so với đối chứng.
Các sản phẩm của đề tài thực sự có ý nghĩa nếu phổ biến được và áp dụng đại trà kỹ thuật xử lý hạt giống cũng như mô hình canh tác tiên tiến nêu trên vào canh tác và sản xuất ngô trên địa bàn tỉnh Sơn La. Công ty Cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung là đầu mối tổ chức sản xuất ngô thương phẩm trên diện tích được qui hoạch.
Qui trình xử lý hạt giống ngô bằng nano kim loại
- Bước 1: Tiến hành tạo dung dịch huyền phù nano kim loạiở các nồng độ 60; 80 và 100 mg để xử lý lượng ngô giống cho 1 ha. Rung siêu âm trong các khoảng thời gian 10; 20; 30; 40 phút.
- Bước 2: Xử lý hạt giống bằng dung dịch huyền phù nano. Lượng ngô giống đã cân theo tính toán được ngâm trong các dung dịch huyền phù nói trên theo các khoảng thời gian từ 8 - 10h; Trong quá trình ngâm xử lý giống cần khuấy, đảo để tạo sự đồng đều. Vớt hạt giống đã ngâm ở các khoảng thời gian 8h, 9h, 10h và để ráo nước rối đem gieo ngay trong khoảng 3-4h.
Tiến hành xử lý hạt ngô giống theo diện tích gieo trồng tương ứng. Ví dụ, với diện tích 1000 m2 cần 1,8 kg ngô giống LVN 10 và 8 mg hạt nano kim loại Cu0.
Trong điều kiện canh tác nhỏ, qui mô hộ gia đình, nông dân có thể sử dụng nước ấm để pha dung dịch huyền phù của nano kim loại và xử lý hạt ngô giống theo các bước như sau:
- Pha nước ấm với tỉ lệ 1 nước sôi : 3 nước nguội(với 1,8 kg ngô giống LVN 10 cần khoảng 1,8 L nước ấm để ngâm).
- Pha nano kim loại Cu (8 mg) vào 1,8L nước ấm, dùng đũa sạch khuấy đều khoảng 2 phút.
- Đổ ngô giống vào ngâm trong khoảng thời gian từ 6 - 8 tiếng. Trong quá trình ngâm nên đảo trộn vài lần để đảm bảo ngô sự đồng đều.
