|
Huyền tích Mường Vôi còn truyền lại rằng, thành hoàng của bản là hai anh em họ Bùi đã có công khai rừng, mở lối đưa người Mường tới định cư ở mảnh đất này, lại còn dạy bà con cách đắp hồ Đồng Rược, đưa nước từ Khụ Rác về cánh đồng Thung Búng để gieo hạt lúa, trồng cây ngô, cây khoai thoát đói nghèo. Cái ăn đã đủ, thấy đời sống tinh thần của người Mường còn thiếu quá, hai ông bèn nghĩ ra trò chụng đu rồi dạy bà con vui chơi vào những dịp lễ tết, nông nhàn. Từ đó trở đi, lễ hội chụng đu đã trở thành một phần không thể thiếu trong sinh hoạt tinh thần của bản làng, nó không chỉ đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng, tâm linh mà còn là dịp để người dân được vui chơi giải trí sau một năm làm việc nặng nhọc.
Ngày chính lễ hội, từ sáng sớm, các vị chức sắc, già bản đã có mặt để duyệt 3 mâm đồ lễ gồm xôi, gà, vàng hương, rượu. Đoàn séc bùa do chị em phụ nữ mặc áo dài thụng đi trước, vừa đi vừa đánh chiêng, theo sau là 3 cô gái bưng 3 mâm lễ cùng những bậc cao tuổi tiến về miếu thành hoàng. Mọi người sắp lễ, xếp hàng nghiêm trang, thầy mo mặc áo thụng, đầu đội mũ tai én thắp hương, ông trưởng chòm phụ lễ công, 2 cụ ông, cụ bà đại diện dân bản kính cẩn làm lễ dâng rượu thành hoàng. Thầy mo đọc lời cúng, vừa để tạ ơn người đã có công khai khẩn đất hoang lập bản, vừa cầu mong một năm mới mưa thuận, gió hoà mùa màng sinh sôi, làm ăn phát đạt, nhà nhà yên vui, bản mường no ấm và mời đức thành hoàng về hưởng lễ, chứng giám. Sau phần lễ đến phần hội chụng đu. Cột đu được dựng từ trước, sau khi cặp trai gái đã lựa chọn sẵn thông đu thì lần lượt từng cặp nam nữ bước vào chụng đu thi, xung quanh cả trăm người hò reo cổ vũ. Thắng cuộc chụng đu tại hội bao giờ cũng là các cặp tâm đầu, ý hợp, có sức mạnh, có bản lĩnh, lòng tự tin và dũng cảm. Cũng nhờ hội chụng đu mỗi vụ nông nhàn mà từ bao đời nay, không ít cặp trai gái trong bản, trong xã, trong vùng đã nên vợ, nên chồng. Ngày nay, trong xu thế giao thoa văn hóa các vùng miền, các dân tộc, phần hội chụng đu không chỉ có thi đánh đu mà còn có các trò như ném còn, bắn nỏ, kéo co, đánh bóng chuyền, đánh mảng và đẩy gậy. Đặc biệt, trong lễ hội chụng đu Mường Vôi bây giờ còn có cả những nghệ nhân biểu diễn hát đúm, để cổ vũ khích lệ ngày hội và chúc mọi người, mọi nhà có được những ngày tháng an lành, vụ mùa sung túc, no đủ...
 Ngày hội kết thúc khi nghi lễ hạ cột đu diễn ra đúng vào thời khắc lập đông của năm đó. Bà con háo hức chờ đợi giây phút cột đu được hạ xuống và sẽ thở phào vui sướng nếu cột đu đổ vào hướng tâm của bản bởi theo quan niệm thì cả năm đó tính đến mùa đông sang năm bản làng sẽ no đủ, được mùa, mọi sự tốt lành. Dòng chảy của thời gian cứ trôi không ngừng nghỉ nhưng trong lòng của những người con dù ở gần hay ở xa mảnh đất Mường Vôi, lễ hội chụng đu vẫn luôn tồn tại bởi nó không những có ý nghĩa to lớn về giá trị văn hóa mà nó còn thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, không bao giờ quên những người đã có công đi khai dân mở đất...
|
