Sinh viên chán học... vì sao?

Nguyên nhân sâu xa phải nói đến đó là việc lựa chọn nghề nghiệp khi còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông. Học sinh giỏi, xuất sắc nhắm vào các trường danh tiếng, các ngành thời thượng; học sinh yếu hơn thì chọn các trường thấp hơn để cố sao đậu được vào đại học, chứ ít ai cân nhắc kỹ xem bản thân có phù hợp với tính chất ngành nghề không để sau này phấn đấu hết sức vì mục tiêu đã chọn. Đôi khi con cái lại phải chọn lựa tương lai theo sự chi phối của bố mẹ với lý luận rằng chỉ có bố mẹ mới biết được đâu là nơi tốt nhất dành cho con. Ban đầu chưa thấy được tác hại của lối suy nghĩ này, nhưng một khi đã bước chân vào trường đại học, tiếp xúc với ngành học rồi nhiều sinh viên mới nhận ra rằng mình đã... sai. Trong mắt họ các môn học bắt đầu tẻ nhạt, cảm giác mệt mỏi đeo đuổi dai dẳng suốt các giờ trên giảng đường. Hậu quả của sự “chán” đó là vô tình bóp chết tính sáng tạo trong từng giờ học, môn học, người ta không thể tìm ra những điều thú vị mới mẻ từ những thứ bị áp đặt. Đây thiết nghĩ cũng là một nguyên nhân giải thích vì sao có hiện tượng nhiều sinh viên ngủ gục trong lớp, hình ảnh quen thuộc trong các trường đại học hiện nay. Một nghiên cứu mà tôi đã đọc được phản ánh rằng có trên 60% sinh viên cảm thấy không vừa ý với nghề nghiệp đã chọn, không ít người trong số họ muốn chuyển ngành khác. Một người bạn của tôi mới tốt nghiệp đại học, đang làm việc tại một doanh nghiệp cỡ lớn của nhà nước thì bảo: “Trên các phương tiện thông tin đại chúng liên tục đưa tin về các tấm gương sinh viên xuất sắc, đạt thành tích cao trong nghiên cứu khoa học...; thế nhưng đó chỉ là con số cực nhỏ, trong khi phần đông sinh viên đang ngày càng lãng phí khả năng của mình…”. Các nhà quản lý luôn tìm cách đưa ra nhiều biện pháp cải cách, nâng cao chất lượng giáo dục đại học, thế nhưng việc khắc phục nguyên nhân sâu xa là công tác định hướng nghề nghiệp cho sinh viên ngay từ buổi đầu lại thiếu hiệu quả...

"Tội" chăm chỉ…

“Sinh viên Việt Nam chăm chỉ quá! Ai cũng chăm chú ghi ghi, chép chép...", một sinh viên Hàn Quốc, đang theo học tại ĐHKHXH&NV nhận xét. Để chứng minh cho nhận định của mình, anh bạn rủ tôi cùng vào dự một buổi học của một lớp báo chí. Trước khi thầy giáo vào lớp, trên bàn mỗi sinh viên đều có một cuốn vở đã mở sẵn, một cây bút. Giảng viên ngồi vào bàn và bắt đầu cầm micro đọc. Thầy cứ việc đọc và sinh viên hoàn thành bổn phận chép. Có vài cái máy ghi âm được đặt trên bàn.

Hôm ấy, tôi cũng tham gia chép bài với sinh viên và quả thật, tôi không thể làm được gì ngoài việc chăm chú để ghi đúng những gì thầy giáo đọc. Tôi đã viết như một cái máy, và không thể biết mình đang viết gì. Thỉnh thoảng, có vài sinh viên giật mình thức tỉnh vì bị rơi bút. Giờ giải lao, đánh bạo mượn 3 cuốn vở của 3 sinh viên khác nhau. Bên cạnh những hàng chữ tương đối ngay ngắn lại có những hàng chữ không thể đọc ra với lời giải thích: "Ngủ gật đấy!". 5 tiết học, tôi ghi được 8 tờ A4, kín mít chữ.

Th, sinh viên ĐHKHXH&NV giải thích: “Không ngủ gật mới lạ! Nhiều thầy có giọng đọc trầm ấm, êm êm như đang ru ngủ. Vừa ghi bài, vừa ngủ gật nên câu được câu mất. Tụi em thường phải mượn vở mấy bạn ngồi bàn đầu để đối chiếu lại...”. Cái khái niệm đã là đi học thì phải mang theo tập vở đã trở thành tiêu chí đánh giá một học sinh, sinh viên. Ngay từ bé, các bậc phụ huynh đã đánh giá sự chăm ngoan của con em mình bằng cách kiểm tra xem có ghi chép bài vở đầy đủ không? Các môn học của khối xã hội, chuyện chăm chú ghi ghi chép chép của sinh viên đã được "khen" là chăm chỉ.

Một lớp học đông sinh viên của trường ĐHKHTN

Nguyễn Hoàng Sơn, cựu sinh viên Trường ĐHKHTN, (ĐHQGHN) cho biết: "Có lần đi vào cổng trường, mình bị mấy bác bảo vệ hỏi đi học sao không mang theo vở. Riêng các bạn ở chung khu nhà trọ thì khẳng định, đi học mà không mang theo tập vở thì đích thị là đi chơi. Nếu không ghi bài đầy đủ thì được xem là lười biếng...".

Mới đây, vô tình lạc vào một lớp Trung cấp điện của một trường khá nổi tiếng ở Hà Nội. Giảng viên vừa đưa lên bảng một mô hình điện. Dưới giảng đường, tất thảy sinh viên đều cắm cúi vẻ vẻ ghi ghi. Chỉ đến khi giảng viên nói lớn: "Các bạn bỏ bút xuống, nghe tôi giảng bài đã. Tôi sẽ để thời gian cho các em viết sau...". Tuy thầy giáo nói thế, nhưng một vài sinh viên vẫn tay cầm thước, tay cầm bút vẽ nốt mô hình. Vẽ xong mô hình, thầy giáo cũng đã hướng dẫn xong cách bắt mạch điện, nối dây. Còn nhớ, thời học phổ thông ở quê, tôi được học thêm môn toán với một ông thầy giáo già và nhiều lần tôi đã được chứng kiến cảnh thầy vứt tập chúng tôi ra sân vì cái tội quá chăm chỉ chép bài. Ai đời đi học thêm môn toán, vậy mà trong khi thầy giảng về những con số trên bảng, chỉ dẫn cặn kẽ từng góc độ, hình ảnh thì học sinh chúng tôi lại chăm chú viết viết, vẽ vẽ. Thỉnh thoảng thầy dừng lại để nhắc nhở: ""Các em gấp vở lại, chú ý nghe giảng, hiểu bài rồi hẳn ghi". ít học sinh nào chịu làm theo lời thầy. Chuyện ghi cho kín vở, ghi đầy đủ những gì trên bảng, những gì thầy đọc đã trở thành... nếp. Tệ hại hơn, một học sinh lên bảng giải bài tập thầy cho, các học sinh khác ngồi dưới chuẩn bị để chép bài giải, kết quả vào vở. Không ai suy nghĩ, cũng chẳng ai vật vã để giải bài toán và tìm ra cách giải mới. Mà điều này, thầy thường nhắc chúng tôi.

Ngày ấy và bây giờ, cách học cũng không khác mấy. Thầy giáo một mình nhìn những mô hình, những con số trên bảng. Sinh viên thì cặm cụi với trang vở của mình. Đến bao giờ, sinh viên mình không còn "chăm chỉ" như hiện nay…?