Trường ĐHKHTN là trường đại học khoa học cơ bản đầu tiên và lớn nhất trong nước, là nơi đào tạo và cung cấp cán bộ giảng dạy về khoa học cơ bản cho các trường đại học, cao đẳng trong cả nước, đồng thời là nơi cung cấp cán bộ khoa học cho các viện nghiên cứu trong nước. Là cơ sở đầu tiên được giao nhiệm vụ đào tạo cán bộ có trình độ sau đại học. Trường đã đào tạo được 30.000 cử nhân, trên 500 tiến sĩ và tiến sĩ khoa học, hàng nghìn thạc sĩ.

Trường ĐHKHTN là trường dẫn đầu về thành tích phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ cho đất nước: các học sinh hệ trung học phổ thông chuyên của Trường đã đoạt 149 huy chương trong các kỳ thi Olympic quốc tế, trên 300 giải trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia; đem lại vinh quang cho nền giáo dục và đào tạo, làm rạng danh Tổ quốc Việt Nam. Là trường đầu tiên đề xướng và thực hiện Hệ đào tạo Cử nhân Khoa học tài năng. Sáng kiến này được Bộ GD&ĐT chấp nhận và một loạt các trường đại học khác hưởng ứng làm theo.

Hiện nay, Trường ĐHKHTN là một trung tâm nghiên cứu khoa học cơ bản và chuyển giao công nghệ trình độ cao trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, đã hoàn thành hàng nghìn công trình khoa học góp phần phát triển nền khoa học nói chung và phục vụ thiết thực, có hiệu quả cho sản xuất và quốc phòng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam.

Trường ĐHKHTN hiện có một đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao, đã và đang đủ sức gánh vác những nhiệm vụ nặng nề do Đảng và Nhà nước giao phó. Trường đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng Trường Đại học Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, Trường Đại học Huế, trường Đại học Tây nguyên, Trường Đại học Tổng hợp Đà lạt, Đại học Thái Nguyên,…

Trong quá trình xây dựng và phát triển, đặc biệt trong thời kỳ đổi mới, Trường ĐHKHTN đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, có uy tín trong khu vực và quốc tế, được xã hội tín nhiệm và đánh giá cao.

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đi đầu trong công cuộc đổi mới phương thức đào tạo và nâng cao chất lượng đào tạo. Đã tiến hành chuẩn hoá 133 bộ chương trình ở tất cả các ngành, các bậc học; xuất bản hơn 300 giáo trình mới với chất lượng cao, nhân bản 500 sách giáo khoa của các nước như: Nga, Anh, Pháp, Mỹ, Nhật, Đức, Úc,... 6.830 sách chuyên đề khoa học lớn. Hệ thống phòng thí nghiệm cơ bản ở các khoa: Vật lý, Hoá học, Sinh học được hiện đại hoá và đạt chuẩn khu vực. Nhà trường luôn chú trọng đổi mới, áp dụng phương pháp giảng dạy tiên tiến của các nước trong khu vực và quốc tế, sử dụng công nghệ hiện đại: Công nghệ Thông tin, Công nghệ Điện tử - Viễn thông. Sinh viên được sử dụng Internet, Intranet và thư viện điện tử.

Chỉ tính trong 5 năm trở lại đây, Trường đã thực hiện 1.346 đề tài nghiên cứu khoa học (18 cấp Nhà nước, 1.095 cấp Bộ, 223 cấp Trường, 3 Dự án nghiên cứu hợp tác theo nghị định thư với nước ngoài), 7 dự án sản xuất thử - thử nghiệm, 50 hợp đồng chuyển giao công nghệ. Số đề tài về khoa học cơ bản do Trường thực hiện chiếm hơn nửa tổng số đề tài khoa học cơ bản của các trường Đại học trong cả nước.

Công tác nghiên cứu khoa học trong sinh viên đã được duy trì đều đặn hàng năm với chất lượng ngày càng nâng cao. Chỉ tính trong 5 năm trở lại đây, có 1.608 đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên, nhiều em đoạt giải thưởng nghiên cứu khoa học cấp Bộ, cấp Trường; Giải thưởng Phát minh xanh; Giải thưởng VIFOTEX; Giải thưởng Sinh viên sáng tạo vì sự phát triển của Thủ đô,… Nhiều cán bộ của Trường được mời giảng dạy ở các trường đại học nổi tiếng ở Pháp, Mỹ, Nhật, CHLB Đức, Hà Lan,... Cán bộ nhà trường đã có trên 1.000 công trình khoa học đăng ở các tạp chí khoa học quốc tế.

Trong quá trình xây dựng và phát triển, đặc biệt trong thời kỳ đổi mới, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, có uy tín trong khu vực và quốc tế, được xã hội tín nhiệm và đánh giá cao. Tập thể nhà trường và cán bộ, viên chức, học sinh, sinh viên nhà trường đã được tặng thưởng nhiều phần thưởng của các cấp, các ngành, của Đảng và Nhà nước.

Nhà trường đã được tặng:

- Nhiều năm được tặng cờ : "Đơn vị tiên tiến xuất sắc" của Bộ Giáo dục & Đào tạo, của Đại học Quốc gia Hà Nội.

- Huân chương Lao động hạng III (1961, ĐHTH Hà Nội).

- Huân chương Lao động hạng II (1977, ĐHTH Hà Nội).

- Huân chương Lao động hạng I (1981, ĐHTH Hà Nội).

- Huân chương Độc lập hạng III (1986, ĐHTH Hà Nội).

- Huân chương Độc lập hạng II (1995, ĐHTH Hà Nội).

- Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2000).

- Huân chương Hồ Chí Minh (2001).

- 6 cán bộ được phong tặng danh hiệu Nhà giáo nhân dân.

- 33 cán bộ được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú.

Trở về với chiến thắng từ Olympic Toán học năm 2006.

Công đoàn Trường ĐHKHTN được tặng:

- Cờ của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam;

- Cờ Liên đoàn Lao động Hà Nội;

- Bằng khen của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam;

- Bằng khen của Công đoàn ngành Giáo dục Việt Nam;

- Và nhiều Bằng khen của Liên đoàn Lao động Hà Nội;

- Huân chương Lao động hạng III (1999);

- Huân chương Lao động hạng II (2004);

- Được tặng cờ "Đơn vị xuất sắc trong phong trào thi đua lao động giỏi và xây dựng Công đoàn vững mạnh" của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.

Đoàn Thanh niên và Hội Sinh viên Trường ĐHKHTN được tặng:

- Bằng khen của Trung ương Đoàn, Được nhận cờ của Thành đoàn Hà Nội;

- Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2005);

- Bằng khen của Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam, Hội sinh viên thành phố Hà Nội.

- 32 huy chương vàng, 54 huy chương bạc, 63 huy chương đồng Olympic quốc tế. Nhiều em được tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; bằng khen của Bộ GD&ĐT về thành tích trong phong trào "Sinh viên nghiên cứu khoa học".

Trao đổi với chúng tôi về những thành tựu và bước phát triển của nhà trường trong 50 năm qua, GS.TSKH Nguyễn Văn Mậu - Bí thư Ðảng ủy, Hiệu trưởng Trường ĐHKHTN - cho biết: “Vinh dự mà Trường ĐHKHTN có được như hôm nay thuộc về nhiều thế hệ cán bộ, giảng viên, công nhân viên, học sinh, sinh viên đã và đang làm việc, học tập tại trường. Nhiều nhà khoa học đã thành danh từ mái trường này. Họ đang cống hiến sức lực, trí tuệ của mình trên mọi miền của Tổ quốc, trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay. Tôi tin tưởng rằng, sự nỗ lực hết mình của các thế hệ tập thể các giáo sư, các nhà khoa học, các cán bộ công chức và toàn thể sinh viên, học sinh Nhà trường hãy tiếp tục khí thế của đơn vị anh hùng, dũng cảm tiến lên”.