|
“Tôi nguyên là một chuyên gia nghiên cứu về vật liệu cấu trúc Nano của Viện Vật lý địa cầu thuộc Viện Khoa học xã hội Việt Nam từ năm 1974, sau khi tốt nghiệp loại xuất sắc ngành Vật lý từ Liên Xô trở về nước...” - “ông đồ công nghệ Nano” Nguyễn Năng Định mở đầu câu chuyện với chúng tôi bằng những kỷ niệm của một thời chưa xa. Sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Kinh Bắc “ngàn năm văn vật”, nhờ thành tích học tập xuất sắc nhất Trường Cấp III Tiên Du lúc bấy giờ mà cậu học trò Nguyễn Năng Định được cử đi đào tạo tại Liên Xô khi vừa tròn 18 tuổi. Năm 1974, anh đã tốt nghiệp loại xuất sắc ngành Vật lý và trở về nước công tác tại Viện Khoa học Việt Nam. 4 năm sau, chàng cán bộ trẻ Nguyễn Năng Định lại được cử sang Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô để làm luận án tiến sỹ. Năm 1981, anh đã hoàn thành luận án tiến sĩ với kết quả xuất sắc nhất trong những nghiên cứu sinh ngoại quốc. Đứng giữa hai lựa chọn hoặc là ở lại làm tiếp tiến sỹ khoa học hoặc về nước để phụng dưỡng mẹ già, anh đã chọn con đường thứ hai. Không phải từ điển tích Nho giáo bước ra nhưng trong lời kể của bạn bè, người thân, TS. Nguyễn Năng Định giống như chàng Lục Vân Tiên tài, hiếu vẹn toàn...
Năm 2002, nhận lời mời của GS.VS Nguyễn Văn Hiệu lúc đó là Chủ nhiệm Khoa Công nghệ, ĐHQGHN, anh đã về Khoa và trở thành một trong những cán bộ nòng cốt của Trường ĐH Công nghệ chuẩn bị được thành lập. Trong vai trò của một giảng viên, anh làm việc tại Bộ môn Quang tử trong Khoa Điện tử - Viễn thông, một thời gian sau mới có thêm Bộ môn Vật lý kỹ thuật nằm ở Khoa này. Năm 2004, Trường ĐH Công nghệ được thành lập gồm có 4 khoa là: Công nghệ Thông tin, Điện tử - Viễn thông, Vật lý Kỹ thuật & Công nghệ Nano, Cơ học Kỹ thuật & Tự động hóa. Anh đã được tổ chức tín nhiệm giao cho trọng trách làm Chủ nhiệm đầu tiên của Khoa Vật lý Kỹ thuật & Công nghệ Nano và gắn bó ở đây từ đó đến nay. Anh cũng chính là nhà khoa học đầu tiên của Trường ĐH Công nghệ được nhận học hàm giáo sư kể từ khi trường có quyết định thành lập...
Trò chuyện với chúng tôi, GS.TS Nguyễn Năng Định không hề nhắc đến những thành tích của bản thân mình mà say sưa kể về khoa về trường, về những đồng nghiệp thân thiết đã gắn bó cùng anh trên suốt chặng đường khoa học gập ghềnh. Khoa Vật lý Kỹ thuật và Công nghệ Nano do anh làm Chủ nhiệm tuy ra đời muộn mằn, gặp không ít những khó khăn nhưng sau 5 năm thành lập (được thành lập cuối năm 2004) đến nay cũng đã tạo dựng cho mình được một vị thế vững chắc trong mô hình chung của Trường ĐH Công nghệ. Anh tự hào rằng đây là khoa đầu tiên ở Việt Nam mang tên Vật lý Kỹ thuật và Công nghệ Nano cũng là khoa duy nhất hiện nay có đào tạo chuyên ngành Vật liệu và linh kiện Nano. Bên cạnh đó, Khoa còn đảm trách chương trình đào tạo liên kết sau đại học với ĐHQG TP.HCM, mỗi năm chương trình liên kết này có khoảng 15 thạc sỹ tốt nghiệp. Công nghệ Nano là một lĩnh vực khó và mới mẻ ở Việt Nam nhưng bằng nỗ lực của cả tập thể cán bộ, giảng viên (ở đây cũng có sự đóng góp rất lớn của GS.TS Nguyễn Hữu Đức phụ trách môn Nano từ tính còn anh phụ trách về Nano bán dẫn) nên hiện nay, ở lĩnh vực chuyên môn của mình, Khoa Vật lý Kỹ thuật và Công nghệ Nano đã bước đầu tạo lập thương hiệu của mình trên trường quốc tế. “Sở dĩ tôi có thể nói vậy vì số công trình hàng năm của Trường ĐH Công nghệ đăng trên các tạp chí quốc tế chiếm chủ yếu ở Khoa Vật lý Kỹ thuật và Công nghệ Nano điều đó chứng tỏ lực lượng cán bộ khoa học của Khoa khá mạnh. Hiện nay, chúng tôi đã xây dựng xong phòng thí nghiệm mục tiêu Micro Nano và đã hội tụ được nhiều tiến sĩ trẻ có trình độ được đào tạo bài bản ở nước ngoài về. Chương trình đào tạo đại học, sau đại học của Khoa đang dần đạt đến chuẩn quốc tế, được các trường đại học danh tiếng của Úc, Pháp, Mỹ thừa nhận. Lực lượng của nhân về công nghệ Nano do chúng tôi đào tạo ra được các trường đối tác của nước ngoài đánh giá cao, đặc biệt một số trường đại học của Hàn Quốc còn rất thích nhận các cử nhân về công nghệ Nano của Khoa sang bên họ để đào tạo ở bậc sau đại học. Có thể nói rằng Khoa đang trên đà phát triển để đưa khoa học công nghệ Nano vào thực tiễn, cùng hướng theo chiến lược xây dựng Trường ĐH Công nghệ, ĐHQGHN trở thành thương hiệu đào tạo khoa học công nghệ hàng đầu đất nước...” - GS.TS Nguyễn Năng Định tự hào chia sẻ.
Đã mấy mươi năm GS.TS Nguyễn Năng Định đến với khoa học và nghiệp làm thầy, không ít những công trình, bài báo, đề tài, báo cáo khoa học, giáo trình đã lần lượt ra đời, rất nhiều thế hệ sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh đã nối tiếp nhau trưởng thành. Anh là thành viên của nhiều hội đồng quốc gia, từng được mời làm Ủy viên Hội đồng quốc gia Pháp chấm luận án tiến sỹ, từng có cả học trò tốt nghiệp đại học tại Trường ĐH Công nghệ Chalmers (Thụy Điển)... Anh cũng có một gia đình hạnh phúc với người vợ hiền rất mực sẻ chia cùng niềm đam mê khoa học của chồng. Phải chăng tất cả những điều đó là động lực giúp anh luôn tự tin, lạc quan, luôn nhìn cuộc đời bằng ánh mắt độ lượng và bao dung.
Ngẫm về chặng đường đã qua của Khoa Vật lý Kỹ thuật & Công nghệ Nano nói riêng, Trường ĐH Công nghệ nói chung, anh bảo rằng chẳng phải ngẫu nhiên mà có được những thành tựu đáng tự hào như mọi người đều thấy. Trước nhất, đó là kết quả của cả một quá trình chuẩn bị công phu mà GS.VS Nguyễn Văn Hiệu, người sáng lập Trường ĐH Công nghệ đã khởi xướng. Điều mà GS. Hiệu mong muốn chính là tạo ra được một mô hình về sự kết hợp đào tạo và nghiên cứu khoa học giữa ĐHQGHN với Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam. Mô hình này chỉ được triển khai một cách hiệu quả khi những người trực tiếp tham gia phải thật am hiểu về Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam. Chính vì anh đã từng làm cán bộ ở bên Viện nên đội ngũ các nhà khoa ở đó rất sẵn lòng hợp tác, phối hợp giảng dạy kiêm nhiệm và nghiên cứu khoa học cùng với Khoa Vật lý Kỹ thuật & Công nghệ Nano. Hiện nay Khoa có 8 cán bộ cơ hữu, 11 giảng viên kiêm nhiệm đều là những giáo sư uy tín, đầu ngành của cả nước như GS.VS Nguyễn Văn Hiệu, GS. Phan Hồng Khôi, GS. Vũ Xuân Quang, GS. Nguyễn Đạt Hưng, PGS. Nguyễn Như Đạt... Sự có mặt của đội ngũ các nhà khoa học đầu ngành này tại Khoa trong vai trò những giảng viên kiêm nhiệm là minh chứng cho sự kết hợp thành công những tinh túy của viện nghiên cứu vào môi trường đào tạo đại học. Rõ ràng là trong một thời ngắn, bằng cả yếu tố nội lực và ngoại lực anh cùng đồng nghiệp đã xây dựng Khoa Vật lý Kỹ thuật và Công nghệ Nano trở thành một đơn vị thành viên mạnh của Trường ĐH Công nghệ.
Một yếu tố quan trọng khác cũng được GS.TS Nguyễn Năng Định nhắc tới đó là chiến lược phát triển của Trường ĐH Công nghệ dựa vào 4 hướng mũi nhọn là công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, tự động hóa và công nghệ Nano. 4 hướng mũi nhọn này sẽ cùng song song phát triển và hỗ trợ lẫn nhau nên đặc thù của Trường ĐH Công nghệ là đa ngành nhưng phải là những ngành mũi nhọn phù hợp với nhu cầu của chung của xã hội và đón đầu được các xu thế của thế giới, các khoa trong trường cũng có các ngành “đan xen” vào nhau. Một yếu tố không thể thiếu thứ 3, đó là phải xây dựng được sự đoàn kết nội bộ giữa Đảng với chính quyền, thống nhất trong tất cả các chủ trương, chính sách theo quy chế chung của ĐHQGHN. “Tôi cho rằng những thành tựu mà Trường ĐH Công nghệ đã đạt được trong những năm qua chính là kết quả của sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa sức mạnh nội lực và ngoại lực, giữa tập thể và cá nhân...” - GS.TS Nguyễn Năng Định nhấn mạnh...
Hơn 30 năm thầm lặng cống hiến cho sự nghiệp giáo dục đào tạo và nghiên cứu khoa học, chưa lúc nào GS.TS Nguyễn Năng Định thôi canh cánh trong lòng một nỗi niềm rằng: Phải làm sao để mình có ích nhất cho người thân, cho khoa, cho trường, cho các thế hệ học trò và xã hội. Trong một bài viết về chân dung của anh, một học trò đã tâm sự rằng: “...34 năm, gần nửa đời người, từ mái tóc xanh thời trai trẻ giờ đã pha sương nhưng đôi mắt thầy vẫn còn tinh anh và nhạy cảm lắm. Đã có bao thế hệ gọi thầy là: Người thầy có đôi mắt xanh. Đôi mắt ấy dường như soi tỏ năng lực, số phận của mỗi học trò thân yêu. Đôi mắt của thầy như biết động viên, khích lệ khi trò lúng túng trước bài tập khó hay trong lần bảo vệ khóa luận, biết trìu mến, cảm thông với nỗi khổ của những sinh viên nghèo. Và thầy đã truyền thêm cho họ nghị lực phi thường để vươn lên trong cuộc sống. Thầy chẳng nhớ đâu, chẳng đếm được đâu nhưng có lẽ thầy cảm nhận được có bao nhiêu đôi mắt trò đang hướng về thầy bằng một niềm tôn kính, biết ơn...”.
Khi chúng tôi hỏi về những kỷ niệm sâu sắc trong suốt những năm tháng gắn bó với phòng thí nghiệm, giảng đường của Trường ĐH Công nghệ, giọng GS.TS Nguyễn Năng Định chợt trùng xuống. Hóa ra trong trái tim của người thầy ấy luôn trăn trở trước số phận, hoàn cảnh của những sinh viên nghèo hiếu học và có tài. Trong câu chuyện của anh, chúng tôi chỉ nghe thấy những tấm gương sinh viên vượt khó thành tài, chẳng ai biết họ đã vượt qua những khó khăn ấy ra sao nếu không có thầy Định? “Tôi luôn tâm niệm rằng, dạy kiến thức phải đi liền với dạy đạo đức. Những sinh viên của tôi đều đã trưởng thành bằng chính sự khổ công và lao động khoa học nghiêm túc, say mê. Điều quan trọng hơn cả là mỗi em sau khi ra đời không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn có tấm lòng cao cả, bao dung hơn bởi các em chính là tương lai của Khoa, của Nhà trường và của xã hội...” - Lời tâm sự của GS. Định cứ líu ríu theo bước chân chúng tôi suốt chặng đường về...
|
