|
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại họp tổ. Ảnh: Hiếu Duy
Các góp ý được đại biểu nêu trong phiên thảo luận tại tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ chiều 21/10. Trình bày tờ trình trước đó, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, một trong hai vấn đề Chính phủ xin ý kiến Quốc hội là quyền đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí là kết quả của nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước. Phương án một là tổ chức chủ trì nghiên cứu có quyền đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí và có quyền sở hữu khi được cấp văn bằng bảo hộ; trừ trường hợp thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh vẫn do các cơ quan nhà nước đăng ký. Đa số thành viên Chính phủ thống nhất phương án này vì khuyến khích các tổ chức chủ trì đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với phần kết quả nghiên cứu có khả năng bảo hộ và thúc đẩy thương mại hóa; đồng thời vẫn bảo đảm được sự quản lý của Nhà nước. Phương án hai là giữ nguyên quy định hiện hành, quyền đăng ký các đối tượng này thuộc về tổ chức, cơ quan nhà nước làm chủ đầu tư. 
Đại biểu Quốc hội Lê Quân (Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: Media QH
Đại biểu Lê Quân (Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội) ủng hộ phương án 1, trao quyền sở hữu trí tuệ cho đơn vị chủ trì nghiên cứu. Trong điều kiện hiện nay, để linh hoạt hơn, ông đề nghị mở rộng thêm là ngay khi giao nhiệm vụ khoa học công nghệ có thể chỉ định một đơn vị nào sẽ thực hiện quyền này. Theo kinh nghiệm, các đại học trên thế giới có các doanh nghiệp khoa học công nghệ hoặc các viện đổi mới sáng tạo, viện xúc tiến, dù không phải đơn vị chủ trì nhưng là đơn vị tiếp quản, xúc tiến đăng ký sáng chế. "Chúng tôi mong có cơ chế khoán 10, tiếp cận mới cho luật Sở hữu trí tuệ, liên quan đến sở hữu trí tuệ đến từ đầu tư công, ngân sách nhà nước, trừ những đặt hàng mang tính chất an ninh quốc phòng", ông Quân nói, nhấn mạnh, xét cho cùng nghiên cứu khoa học là để phục vụ xã hội, đất nước, phát triển kinh tế và khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Do đó, ai sử dụng kết quả nghiên cứu, khai thác tốt kết quả đó thì đầu tư, nghiên cứu đã có hiệu quả. Còn nếu rạch ròi quá về sở hữu nhà nước trong vấn đề này và quan tâm quá việc nhà nước sẽ thu hồi vốn như thế nào từ các sở hữu trí tuệ đó thì sẽ thấy khó. Ông cũng mong các đại biểu Quốc hội ủng hộ luật Sở hữu trí tuệ, để mỗi nghiên cứu khoa học phục vụ xã hội được tốt hơn, "không để trong ngăn kéo". Muốn như vậy thì "phải bỏ hành chính đi, bỏ cái của tôi trong vấn đề công tư". 
Đại biểu Hoàng Minh Hiếu (thường trực Ủy ban Pháp luật). Ảnh: Hiếu Duy
Đại biểu Hoàng Minh Hiếu (thường trực Ủy ban Pháp luật) cũng đồng tình với phương án 1 mà Chính phủ trình. Ông cho rằng, không nên đề cập đến phương án 2 - giữ nguyên quy định hiện hành vì không tạo ra sự tác động cụ thể đối với sự phát triển của khoa học công nghệ. Vị đại biểu thông tin, việc cho phép các trường đại học, viện nghiên cứu được đăng ký sáng chế và thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu là kinh nghiệm các nước trên thế giới đã thực hiện. Từ năm 1980 ở Mỹ và sau đó ở Ấn Độ, Philippines, gần đây nhất là Trung Quốc, khi áp dụng phương pháp này đã tạo cú hích rất lớn để phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đơn cử như ở Mỹ, nhiều nghiên cứu khoa học mà nhà nước tài trợ được áp dụng mạnh mẽ trong phát triển các sản phẩm, ví dụ như điện thoại thông minh, rất nhiều sản phẩm đều có nguồn gốc từ kết quả nghiên cứu khoa học do Nhà nước tài trợ, ví dụ như màn hình cảm ứng, công cụ hỗ trợ GPS, thuật toán google... Dù vậy, ông cho rằng dự thảo luật chưa đề cập đến trách nhiệm của những tổ chức, trường đại học được giao quyền sở hữu trí tuệ, vì vậy, ông đề nghị Chính phủ nghiên cứu kỹ các giải pháp phù hợp để cân bằng lợi ích giữa nhà nước, người nghiên cứu, các trường đại học, viện nghiên cứu khi được hỗ trợ khoản kinh phí nghiên cứu khoa học. Đó không phải là chia sẻ lợi ích về mặt tiền bạc, kinh phí thu lại, mà là bảo vệ lợi ích tổng thể xã hội. Cụ thể, ngoài nghiên cứu liên quan đến an ninh quốc gia, ông đề nghị có quy định rõ, như việc thương mại hóa diễn ra ở nước ngoài thì nhà nước có quyền thu lại sáng chế đó vì nhà nước bỏ tiền đầu tư, thì các sáng chế phải ưu tiên cho trong nước. Ngoài ra, khi một sáng chế sau được thương mại hóa, cần cam kết của Nhà nước là đảm bảo quyền tiếp cận của mọi người dân. Ví dụ như dùng tiền ngân sách nhà nước để sáng chế ra một loại thuốc thì hợp đồng giữa nhà nước với chủ thể cơ quan nghiên cứu đó phải có quy định là thuốc đảm bảo người dân bình thường có thể tiếp cận được, không bán mức giá quá cao. Theo ông, với những sáng chế do nhà nước tài trợ thì thời hạn phải công bố, giải mật, không độc quyền sẽ ngắn hơn so với thời hạn đăng ký khác. Ví dụ sáng chế sản phẩm độc quyền 10 năm, thì sáng chế Nhà nước cung cấp thì thời gian ngắn hơn, chỉ khoảng 5-6 năm để đảm bảo tính cạnh tranh. Nếu không thì lợi ích cá nhân nhiều mà lợi ích xã hội không có. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá đây là dự án luật khó, nên soạn Luật Sở hữu trí tuệ "phải rất trí tuệ". Ông đánh giá, dự án luật trình Quốc hội "có chất lượng tốt, cơ bản đáp ứng được các yêu cầu về cam kết quốc tế"; có các thiết chế, chế tài để bảo vệ sở hữu trí tuệ tốt hơn, khuyến khích đổi mới sáng tạo, phong trào start-up nhiều hơn. Về nội dung chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ, sáng kiến, dự án... được tài trợ từ ngân sách nhà nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất với phương án 1, giao cho cơ quan chủ trì thực hiện. Lãnh đạo Quốc hội đồng ý với đề nghị của Ủy ban Pháp luật, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện phương án này theo hướng bổ sung, làm rõ "cơ chế phân chia hợp lý lợi ích giữa Nhà nước, cơ quan chủ trì và tác giả" để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng. Ông cũng đề xuất sửa đổi đồng bộ các quy định về quyền sở hữu kết quả nhiệm vụ khoa học và công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước trong các luật hiện hành như Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật. >> Nguồn: “Nên trao quyền đăng ký với sáng chế dùng ngân sách Nhà nước”
|
