Trước tiên cần phải nói rõ hơn về mục tiêu và nhiệm vụ của NCKH sinh viên. Số đông các thầy cho rằng báo cáo khoa học sinh viên thực ra là một bài tập lớn mà sinh viên cần phải thực hiện, chứ không nhất thiết đòi hỏi sinh viên phải đưa ra được một nguyên lí, một định đề, một phát minh to tát như nhiều bạn vẫn tưởng (và điều đó cũng là khó có thể). Một số sinh viên chưa thực sự hiểu điều đó nên hoặc quá đề cao nhiệm vụ của công việc nghiên cứu khoa học hoặc nghĩ rằng đó là một điều xa xôi, khó có thể nghĩ tới chứ chưa nói đến việc thực hiện được. Hầu hết các sinh viên nhất là 2 năm một, năm hai thường có thái độ “kính nhi viễn chi” đối với việc tham gia làm một báo cáo khoa học cho riêng mình. Lí do thứ hai là do sinh viên lười, chưa chủ động, tự giác đăng ký tham gia nghiên cứu khoa học chỉ vì sợ sẽ mất nhiều thời gian, sẽ vất vả. Chỉ đến năm thứ 3, thứ 4, họ mới thực sự nghiệm thấy rằng đây là một hoạt động quan trọng mà đáng ra họ nên làm từ năm thứ nhất. Đặc biệt với các sinh viên khoa sư phạm - những người đang vô cùng bận rộn và “choáng váng” trước quyết định của khoa về việc chỉ có 40 - 50% sinh viên một lớp được làm khóa luận và phải đủ cả 3 tiêu chí: điểm tổng kết 3 năm trước đạt từ 7,7 trở lên; không vi phạm các kỉ luật thi cử; có báo cáo khoa học. Hai tiêu chí đầu không khó, có rất nhiều bạn đạt được, song vấn đề nan giải và đau đầu nhất không chỉ đối với các sinh viên mà cả với các thầy cô trong khoa là tiêu chí cuối. Một loạt các thắc mắc chưa có câu trả lời là: Liệu năm nay mới làm có kịp không? Biết làm báo cáo khoa học thế nào đây? Làm vào thời gian nào?...

Rất nhiều sinh viên cảm thấy xuống tinh thần nghiêm trọng vì quá “sốc” trước quyết định “đột ngột” trên. Có những lớp không có một ai (tính đến thời điểm này) đạt được cả 3 tiêu chí trên. Nhiều sinh viên quá chán nản vì đã tưởng có thể chắc chắn một điều là cứ học hành như 3 năm trước, làm xong khóa luận là nghiễm nhiên ra trường. Bây giờ không được làm khóa luận chỉ vì thiếu báo cáo khoa học, họ lo lắng kết quả thi tốt nghiệp sẽ không cao, ảnh hưởng đến tấm bằng đại học và gặp khó khăn trong quá trình xin việc sau này. Có một điều mà hầu hết các bạn chưa xác định được việc cần làm hiện tại không phải là ngồi yên và lo lắng mà hãy bắt tay ngay vào giải quyết lần lượt các yêu cầu của công việc.

Quả thật đây là một đòi hỏi có phần khắt khe đối với sinh viên của khoa sư phạm. Được biết các khoa khác trong ĐHQGHN vẫn được áp dụng hình thức xét làm khóa luận tốt nghiệp theo qui chế cũ. Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng đòi hỏi trên của khoa là hoàn toàn đúng trước yêu cầu sàng lọc chất lượng sinh viên làm khóa luận. Kinh nghiệm và kết quả thực tiễn những năm trước cho thấy nếu 100% sinh viên sư phạm được làm khóa luận thì “không ổn”. Một lí do đơn giản là không phải ai cũng có khả năng làm khóa luận tốt nghiệp đảm bảo đúng tiến độ và cao hơn là việc khóa luận có đảm bảo đạt được một chất lượng có thể coi là tạm chấp nhận được hay không. Không ít trường hợp coi làm khóa luận như một thao tác cuối cùng trước khi rời trường đại học, chỉ cần sao chép chỗ này một ít, chỗ kia một ít là được. Tất cả những thiếu sót và hạn chế của một khóa luận tốt nghiệp vừa nêu trên sẽ phần nào được khắc phục nếu sinh viên đã từng tham gia làm báo cáo khoa học. Bởi tính khoa học là “phẩm chất” chung cho cả khóa luận, luận văn… và một báo cáo khoa học sinh viên. Nghiên cứu khoa học sinh viên thực ra là một bước đệm, là nền tảng giúp sinh viên tự tập dượt và hình thành các kỹ năng khoa học để có thể hoàn thành tốt một niên luận hay khóa luận tốt nghiệp sau này. Riêng đối với sinh viên sư phạm, do số trình về kiến tập sư phạm là tương đương với làm niên luận cho nên năm thứ 3 họ không phải làm niên luận như các khoa khác của trường. Đó là một thiệt thòi lớn của bản thân mỗi sinh viên nếu như họ chưa từng tham gia làm nghiên cứu khoa học. Họ chưa từng tiếp xúc với một đề tài nào mang tính chất khoa học cao để nhận diện được một báo cáo khoa học, một khóa luận khác với một bài tiểu luận cá nhân như thế nào. Hơn nữa, vì họ chưa được trang bị các kỹ năng cơ bản để thực hiện các công việc một cách đúng hướng và có hiệu quả khoa học (ở mức có thể chấp nhận được). Và một điều khác, họ chưa có điều kiện để “cọ xát” và kiểm tra “độ chín” của chính mình cả về kiến thức lẫn năng lực nghiên cứu…

Có rất nhiều lí do để thấy rằng việc NCKH quan trọng như thế nào đối với sinh viên. Không chỉ vì nó là một trong ba tiêu chí có tính bắt buộc để xét xem bạn (những sinh viên khoa Sư phạm) có được làm khóa luận hay không mà theo tôi nó còn vừa là một người thầy lại vừa là một người đối với bản thân mỗi sinh viên. Là “người thày” vì NCKH sinh viên là một sự sàng lọc và đánh giá nghiêm khắc, giúp sinh viên biết mình đang ở vị trí nào trên con đường chiếm lĩnh tri thức. Là “người bạn” vì trong quá trình tham gia thực hiện một báo cáo khoa học, sinh viên sẽ tự khám phá ra được rất nhiều điều lí thú và thực sự cần thiết, bổ trợ cho cả quá trình học đại học và thậm chí cả công việc sau này của mình. Bản thân việc NCKH không đơn giản là một việc quá nặng tính lý thuyết, sách vở mà quan trọng nhất là hình thành tư duy khoa học, logic và khách quan cho bạn, hình thành phản xạ trong nhận diện và giải quyết bất cứ công việc nào mà thực tiễn đặt ra.

Nhiều bạn sinh viên năm cuối của Khoa Sư phạm rất băn khoăn vì quyết định được đưa ra quá muộn, họ có cũng khó thực hiện được. Và nếu làm báo cáo khoa học năm cuối này thì có kịp không và nếu làm trong một tâm thế “đối phó” thì hiệu quả sẽ thế nào? Bởi vì bản thân khoa học rất nghiêm khắc, không phải ai cũng có hứng thú và khả năng để tham gia nghiên cứu cho dù là ở cấp độ báo cáo khoa học sinh viên với những đề tài nhỏ nhất.

Báo cáo khoa học sinh viên - cho đến nay không còn dừng lại ở sự khuyến khích mà dường như đã trở thành một yêu cầu - một tiêu chí bắt buộc đối với mỗi sinh viên ĐHQGHN. Không thể trách được sinh viên trong việc chưa xác định tầm quan trọng của công việc này. Có điều, trong thời đại hiện nay, đòi hỏi của xã hội ngày càng cao, qui luật đào thải diễn ra càng mạnh mẽ thì sinh viên nên coi đây như là một nhiệm vụ học tập để không còn phải than vãn mà nhanh chóng chấp nhận và đề ra kế hoạch học tập và nghiên cứu cho riêng mình. Hãy coi việc làm báo cáo khoa học cũng đơn giản và thú vị như một lần được thử sức và khám phá chính bản thân mình. Chắc chắn bạn sẽ cảm thấy đây không còn là một hoạt động để “đối phó” hay theo phong trào nữa mà là một bài “test” cho quá trình tự học của mình ở giảng đường đại học.