Tờ giấy báo trúng tuyển đại học mới đến tay mà cả làng đã biết, họ mạc, anh em hỉ hả chia vui, cha được dịp nở mày nở mặt và con cũng không giấu nụ cười kiêu hãnh, tự hào. "Mẹ ơi! Vì sao mẹ khóc... ?", đứa em hỏi ngây thơ khi thấy mẹ lau nước mắt. "à! Tại mẹ mừng quá!... ". Nắm chặt bàn tay mẹ chai sạn, có lẽ chỉ con mới hiểu được vì sao mẹ cười đấy mà khóc đấy, mừng vậy nhưng mà lo lắm lắm! Nhà mình thì nghèo, nuôi các em ăn học đã khó, lại còn lo tiền gửi về thành phố cho con

Năm học đầu tiên trong tư cách sinh viên, bước chân vào khu nội trú Mễ Trì, không ít sinh viên và phụ huynh đến từ tỉnh lẻ choáng váng vì khoản tiền đóng trọn gói 860.000 đồng/1người/10 tháng quả là không nhỏ. Vẫn biết phòng ở 8 người, giường đẹp, đèn tuýp, có tủ, có quạt, lại có cả điện thoại, đầy đủ gấp nhiều lần ở quê nhưng nộp tiền xong dạ cứ tần ngần. Người có may mắn được nội trú đã vậy, còn kẻ phải ngoại trú nỗi lo lắng càng bộn bề. Nào tiền học phí, tiền nhà ở, điện nước, đồ dùng sinh hoạt, sách vở, tiền quỹ nọ lại quỹ kia. Các cửa hàng quanh khu trọ sinh viên đều đã chuẩn bị sẵn từ trong hè một lượng hàng lớn để đón khách, nhưng giá thì thật... hóc. Dường như họ đã thuộc lòng điệp khúc: “Giá xăng tăng thì giá hàng cũng tiến".

Bằng giờ này năm trước, giá cả cũng "trèo ngược" khi người ta vin vào dịch cúm gia cầm. Từ gói bột giặt, cái mắc áo cho đến quyển vở hay cái đèn học chỉ sau một đêm giá đã tăng đến giật mình. Nhiều sinh viên năm nhất biết lo xa, ngay từ khi nhận giấy báo nhập học đã lên thuê sẵn nhà trọ và sắm đồ dùng chuẩn bị cho một cuộc sống mới. Nhưng giá cả cứ biến động liên tục đã khiến họ chùn tay. Đa số các mặt hàng đều tăng giá từ 3% đến 28%. Hồng Hoa (cô sinh viên năm thứ nhất Trường ĐHKHXH&NV) lau mồ hôi trán, phân trần: “Đắt đỏ quá các anh ạ! Em mới mua có mấy thứ như giá sách (13.000đ), màn một (24.000đ), bàn gấp (19.000đ), đèn bàn (40.000đ), mắc áo, chiếu nhựa, giấy dán tường, đồng hồ báo thức mà đã hết ngót 200.000đ. Với số tiền mẹ con em mang theo chắc là không đủ... !”. Chị Hà (chủ một cửa hàng ở cổng phụ Ký túc xá Mễ Trì) giảng giải: "Chỉ mua sắm những đồ lặt vặt thôi thì nhiều cô cậu mang theo 300.000 đến 600.000đ cũng chẳng đủ. Càng những dụng cụ học tập của học sinh, sinh viên thời điểm này càng đắt, quy luật thị trường là thế... ". Đối mặt với một thực tiễn như vậy, sinh viên ta chỉ còn cách cầu cứu gia đình. Lê Nhật (phòng 204 nhà B1, Ký túc xá Mễ Trì) lắc đầu: “Trước đây, tụi em chỉ ăn suất cơm 4000đ là đủ no, vậy mà bây giờ vẫn suất như thế, "bỗng nhiên" giá không dưới 5000đ. Ngoài các khoản ăn uống và mua sắm, hàng tháng chúng em còn phải đóng tiền điện nước, tiền trông xe, ngót trăm ngàn... ". B. Hạnh (K49 Vật Lý, ĐHKHTN) chia sẻ: “Năm rồi, mỗi tháng em xin bố mẹ 600.000đ là đủ, vậy mà năm nay vừa mới xuống được gần hai tuần túi đã gần viêm. Tình trạng này, có lẽ phải đi làm thêm... "

Với những sinh viên ngoại trú, nỗi lo tăng giá còn nặng nề hơn rất nhiều. Diễm Trang (sinh viên năm thứ nhất Trường ĐHNN, ĐHQGHN) than: “ở Cầu Giấy rất nhiều nhà trọ đồng loạt leo giá. Căn phòng em ở chỉ có 4m2 mà giá tăng tới 30%. Trước khi nhập học bố mẹ em đã cho 2,5 triệu đồng để đóng góp các khoản và mua sắm mọi thứ, nhưng giờ thì e thiếu...". Quả thực, nếu trước đây, trong 4 năm đại học một sinh viên có mức chi tiêu trung bình là 30 triệu đồng, thì bây giờ con số ấy phải lên tới trên 40 triệu đồng. Nhìn những bậc phụ huynh "tay xách nách mang" từ quê ra đưa con vào cổng trường đại học, chúng tôi tự hỏi: “Trong số gần 55% sinh viên mang hộ khẩu ở nông thôn, miền núi sẽ có bao nhiêu người vượt qua được giai đoạn giá hàng hoá trèo ngược như thế này...?".

Phụ huynh nghèo và những nỗi lo đeo đẳng

“Nuôi con ăn học, ai chẳng mong chúng đỗ đạt nên người. Con được vào đại học, niềm vui nhiều mà nỗi lo cũng không ít... " - bác Thái An (một phụ huynh quê ở Thọ Xuân, Thanh Hoá) tâm sự. Đâu chỉ lo chuyện sức khoẻ, học hành của con mà họ còn phải tính làm sao có đủ tiền để hàng tháng gửi cho con. Giá càng tăng thì khoản chu cấp phải càng lớn. Cô Lý (quê ở Trực Ninh, Nam Định) có cậu con trai lớn đỗ vào ĐHCN - ĐHQGHN). Trong làng, ngoài xã, họ hàng, anh em ai cũng mừng cho cô. Nhưng để có tiền đưa con lên Hà Nội nhập học, vợ chồng cô đành bấm bụng bán đi 3 tạ thóc, một đôi lợn bột và gần chục con gà. Ngoài ra để tiện cho chi phí, còn còn phải vay nóng mỗi người thân một ít. "Thế mà giờ đây đã hết quá nửa... !" - cô Lý thở dài. Còn chú Thiện (quê ở Điện Biên) cũng có hai người con, một học ở Khoa Kinh tế năm thứ ba, một học Khoa Luật năm thứ hai đềuthuộc ĐHQGHN. Cậu em vừa xuống trước làm thủ tục vào ký túc xá, nhập phòng xong đã gọi điện về xin thêm tài trợ. Vậy là mấy ngày hôm sau, cô chị xuống Hà Nội, bố mẹ đành chạy đôn đáo để đưa cho chị thêm cả khoản tiền của em.

Chị Xuân, phụ huynh của một tân sinh viên (K50) Khoa Quốc tế học (Trường ĐHKHXH&NV) thì cứ áy náy, không an tâm khi đưa cho con gần 600.000đ tiền ăn tiêu tháng đầu: “... Quả là chi phí cho em nó nhập trường đã vượt xa dự toán của gia đình. Đưa cho em nó ngần ấy có lẽ chưa hết tháng đã phải gửi thêm. Thôi thì bố mẹ bớt ăn, bớt tiêu dành dụm cho con cái chứ biết làm sao...?". Giá cả tăng. Tăng ở mọi nơi, mọi nẻo. Ngay các chuyến xe khách lên thành phố người ta cũng kiếm cớ nọ, kia để tăng tiền vé. Các chủ nhà trọ thì hào hứng ra mặt, giá phòng đua nhau leo thang. Ngoài các chợ, giá thực phẩm cũng biến động không ngừng. Anh Huy (quê ở Tiên Lãng, Hải Phòng) đưa con lên nhập học Khoa Sư phạm (ĐHQGHN) gật đầu xác nhận: “Mọi thứ đắt hơn trước quá nhiều. Ngay mấy người bán sách cũ ở cổng Trường ĐHSPHN cũng lập luận: giá xăng tăng nên giá sách cũng tăng. Tôi cứ nghĩ mãi mà không tìm được mối liên hệ nào giữa giá xăng và giá sách cũ...".

Trước nỗi lo của các ông bố, bà mẹ nghèo nhiều em sinh viên mới chân ướt, chân ráo nhập trường đã tự lên cho mình một kế hoạch làm thêm. Ngọc Thuỷ (K50, ĐHKHXH&NV) bật mí: “Em sẽ xin đi gia sư để kiếm thêm tiền trang trải đỡ cho bố mẹ phần nào. Nhưng... ". Thuỷ bỏ lửng câu nói, mắt nhìn xa xăm. Lại thêm lần nữa các em va phải một trở ngại khắc nghiệt - ngay cả các trung tâm giới thiệu việc làm cũng đang tăng giá...