Cụm công trình “Nghiên cứu về các hạt sơ cấp) và chuẩn hạt trong chất rắn” tiến hành từ năm 1960 tới năm 1995 được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1966.

Ở cụm công trình này giáo sư nghiên cứu ở hai lĩnh vực:

- Nghiên cứu về hạt sơ cấp (1960 – 1980): Ông đã hoàn thành nhiều đề tài nghiên cứu phân loại các hạt sơ cấp theo các biểu diễn bất khả quy của các nhóm Lie bán đơn SU (3), SU (6), SU (6,6)… Xuất phát từ một biểu diễn khả quy đơn giản nhất của Lagrangian đã suy ra các hệ thực giữa các đại lượng vật lý đo đạc được trong thí nghiệm. Việc nghiên cứu về tính đối xứng của các hạt sơ cấp đối với nhóm SU (6) đã dẫn đến giả thuyết về việc các hạt hadron mà người ta quan sát được trong các thí nghiệm là do hạt quark tạo thành.

Vì hằng số tương tác của tương tác mạnh giữa các hạt hadron nhỏ hơn 1 cho nên không thể áp dụng lý thuyết nhiễu loạn để tính các đại lượng vật lý mà phải dùng công cụ toán học khác. Vào những năm 50 của thế kỷ trước đã có chứng minh rằng biên độ tán xạ của tương tác mạnh có tính chất giải tích nếu được xem như hàm của các biến số phức. Từ tính chất giải tích và tính chất unitarity của biên độ tán xạ bằng việc vận dụng những định lý của lý thuyết hàm giải tích. GS đã tiên đoán nhiều quy luật đối với quá trình tương tác của các hạt hadron ở năng lượng cao, trong đó có các quá trình sinh nhiều hạt. Sau này, các quy luật đó đã được thực nghiệm chứng minh là đúng. Kết quả nghiên cứu về các quá trình sinh nhiềut hạt được Uỷ ban Nhà nước Liên Xô về phát minh và sáng chế cấp bằng phát minh vào năm 1982, được tặng Giải thưởng Lênin vào năm 1986 cùng với 4 nhà khoa học Liên Xô.

- Nghiên cứu về các hạt chuẩn trong chất rắn (1975 – 1995) như exciton – polariton trong hợp chất bán dấn các cặp cooper trong siêu dẫn nhiệt độ cao. Giáo sư đã vận dụng lý thuyết về cấu tạo exciton - polariton trong các hợp chất bán dẫn đối với vùng hoá trị có cấu trúc thực gồm nhiều nhánh và trên cơ sở lý thuyết đó đã giảI thích được nhiều kết quả thí nghiệm rất tinh tế. GS cũng đã nghiên cứu các tính chất của các cặp cooper hình thành ở chất siêu dẫn nhiệt độ cao: nghiên cứu về các cơ thể mới của hiện tượng siêu dẫn ở nhiệt độ cao, xây dựng công cụ toán học để diễn tả các cặp cooper hình thành nhờ có các cơ chế này, đã thu được những kết quả hứa hẹn, tiến tới xây dựng được lý thuyết hoàn chỉnh về vấn đề đó.

GS Nguyễn Văn Hiệu sinh ngày 21.7.1938 tại Hà Tây, Viện trưởng đầu tiên của Viện Vật lý, Viện Khoa học Vật liệu và Viện trưởng Viện khoa học Việt Nam, Viện sĩ nước ngoài Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô (1982) Viện sĩ nước ngoài Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới thứ ba (1984), Huân chương Lao động hạng nhất, giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.

Tổng Bí thư Ban CHTW Đảng CSVN Nông Đức Mạnh thăm trường Đại học Công nghệ.