PV: Xin Giáo sư cho biết đôi nét về quá trình hình thành diễn đàn bốn đại học chủ chốt Đông Á?

GS. Vũ Minh Giang: Trong một số năm gần đây, trong quan hệ liên kết quốc tế của ĐHQGHN xuất hiện cụm từ BESETOHA, được ghép từ hai chữ cái đầu tên thủ đô của 4 nước Đông Á (Bejing, Seoul, Tokyo và Hanoi). Đông Á ở đây được hiểu là một khu vực văn hóa bao gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam.

Diễn đàn bốn đại học chủ chốt Đông Á được bắt đầu từ sáng kiến của Đại học Tokyo. Năm 1999, Đại học Tokyo đã tổ chức một hội thảo khoa học với sự tham dự của một số chuyên gia thuộc bốn đại học ở thủ đô của 4 nước Đông Á gồm Đại học Bắc Kinh (Trung Quốc), Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc), Đại học Tokyo (Nhật Bản) và Đại học Quốc gia Hà Nội (Việt Nam) để bàn về vấn đề trang bị kiến thức cơ sở cho sinh viên. Trong hội thảo các học giả đều thống nhất nhận định Đông Á là một khu vực có truyền thống văn hóa - văn minh lâu đời và có nhiều giá trị nhân văn có thể khai thác để nâng cao chất lượng giáo dục đại học trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế hiện nay.

Khởi đầu chỉ là một số nội dung học thuật được khơi nguồn từ ý tưởng về sự tương đồng văn hoá giữa các nước Đông Á, nhưng trong quá trình thảo luận các học giả đã đi tới nhận thức quan trọng là bốn đại học nên duy trì thường xuyên các cuộc gặp gỡ và trao đổi không chỉ của các chuyên gia mà cả các nhà quản lý. Từ sau hội nghị này, một quan hệ có tính liên kết giữa bốn đại học được hình thành. Theo đó, hội nghị sẽ được tổ chức định kỳ hàng năm lần lượt tại các đại học dưới hình thức Diễn đàn của giám đốc bốn đại học kết hợp với các hội thảo khoa học chuyên đề. Đến nay Diễn đàn đã được tổ chức 7 lần. Lần đầu tiên đại học Quốc gia Hà Nội đăng cai tổ chức Diễn đàn vào năm 2001. Năm nay, Diễn đàn lần thứ VIII được tổ chức tại Hà Nội và là lần thứ II ĐHQGHN đứng ra đăng cai.

GS. Vũ Minh Giang đang trả lời phỏng vấn P.V Mai Anh của Bản tin ĐHQGHN

Diễn đàn là nơi gặp gỡ, trao đổi của giám đốc bốn đại học Đông Á và là dịp các chuyên gia thảo luận các ý tưởng với mục đích chung là tiến tới xây dựng một văn hóa chung cho bốn đại học Đông Á trên cơ sở những hoạt động chung có sự phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau.

PV: Xin Giáo sư cho biết một số thông tin về các diễn đàn trước?

GS. Vũ Minh Giang: Nội dung của các diễn đàn trước bao giờ cũng gồm 2 phần. Phần rất quan trọng là giám đốc mỗi đại học sẽ trình bày tại diễn đàn một bài phát biểu như một thông điệp vừa có tính chất tổng kết kinh nghiệm hoạt động của mình, vừa đưa ra những sáng kiến mới nhằm tăng cường tính hiệu quả trong các hoạt động của BESETOHA và dự kiến cho tương lai. Sau đó là các cuộc họp riêng của 4 giám đốc để bàn những kế hoạch rất cụ thể nhằm thúc đẩy hơn nữa sự hợp tác, đặc biệt là về sự đóng góp trí tuệ trong đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực, và ở mức độ nào đó mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế. Song song với những nội dung về quản lý, nội dung học thuật cũng luôn được coi trọng và được thảo luận thông các hội thảo khoa học bên lề diễn đàn. Có những hội thảo chuyên bàn về các giá trị Đông Á với những nội dung đi sâu về những đặc trưng chung của giá trị Đông Á, về sự khác biệt của những dạng thức văn hoá của mỗi nước trong khu vực Đông Á. Có năm hội thảo lại tập trung thảo luận về mối quan hệ văn hóa - văn minh giữa phương Đông và phương Tây và hệ quả của các cuộc tiếp xúc giữa hai nền văn hóa - văn minh Đông - Tây. Có những hội thảo lại chuyên về giáo dục đại cương, giáo dục cơ bản, nền tảng cho người học ở bậc đại học …

Trong Diễn đàn lần này, chủ đề được đưa ra là “Đa dạng văn hóa, phát triển bền vững và vai trò của giáo dục đại học”. Nội dung học thuật sẽ được thảo luận tại hai tiểu ban, “Tính đa dạng văn hoá và vai trò của giáo dục đại học” và “Phát triển bền vững và vai trò của giáo dục đại học”.

PV: Việc tham gia vào Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á này có ý nghĩa như thế nào đối với bốn đại học nói chung và đối với ĐHQGHN nói riêng, thưa Giáo sư?

GS. Vũ Minh Giang: Có thể nói, hình thức liên kết này có ích cho mỗi đại học và giá trị của các đại học ấy lại được nhân lên trong ý tưởng chung. Hiện nay, sự liên kết của bốn đại học hàng đầu Đông Á đã bắt đầu được biết đến trong khu vực và quốc tế. Đối với Đại học Quốc gia Hà Nội, việc trở thành thành viên một diễn đàn cùng ba đại học có vị thế hàng đầu Châu Á và có uy tín cao trong hệ thống đại học thế giới là cơ hội để chúng ta học tập, trao đổi kinh nghiệm. Thông qua hoạt động này, vị thế của Đại học Quốc gia Hà Nội cũng được nâng lên. Chính vì vậy Đại học Quốc gia Hà Nội luôn trân trọng và tạo điều kiện để mối quan hệ của các đại học trong BESETOHA ngày càng phát triển và có hiệu quả hơn.

Để sự liên kết này thực sự có hiệu quả, giám đốc và các cấp quản lý của bốn đại học luôn có ý thức tạo điều kiện cho các hoạt động có tính chất chuyên môn của các nhà khoa học và các đơn vị thành viên trong các quan hệ hợp tác song phương và đa phương. Ở một số lĩnh vực như khoa học trái đất, khoa học môi trường, khoa học xã hội - nhân văn… đã có những chuyển động tích cực trong hợp tác. Có thể nhận thấy rằng các nhà chuyên môn đã bắt đầu có tiếng nói chung. Nếu có sự hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau thì sự nghiên cứu về từng nước - đặc biệt là trong nghiên cứu về Việt Nam học, Hàn Quốc học, Trung Quốc học, Nhật Bản học - sẽ được nâng cao, và trên thực tế đã có những hợp tác như vậy giữa Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn (ĐHQGHN) với Đại học Tokyo, với Đại học Quốc gia Seoul… Việt Nam mong muốn không chỉ tham gia diễn đàn một cách hình thức mà còn muốn qua đây nâng cao trình độ và phát huy ảnh hưởng của mình. Đó là mục tiêu lâu dài của Đại học Quốc gia Hà Nội trong việc tham gia mạng lưới này.

Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á có chung một quan điểm rằng cần phải tôn trọng các nền văn hóa và lịch sử riêng biệt của các khu vực và các dân tộc trên thế giới, góp phần bảo vệ và phát huy tính đa dạng văn hóa của thế giới trong xu thế toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ. Cách sử dụng ngôn ngữ trong diễn đàn cũng thể hiện tinh thần này. Ngôn ngữ chính được sử dụng trong các hội thảo của Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á là 4 thứ tiếng: Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Tuy nhiên, diễn đàn cũng thống nhất rằng, bên cạnh những đặc thù mang tính bản sắc cần được trân trọng, bốn đại học Đông Á sẽ nỗ lực tìm ra những nét tương đồng để tạo nên thế mạnh liên thông và liên kết. Chủ trương xây dựng một số chương trình và giáo trình dùng chung cho cả 4 trường cần được duy trì và đẩy mạnh.

Với những cố gắng không ngừng trong nhiều năm vừa qua, các diễn đàn ngày càng được đổi mới không chỉ về hình thức mà còn về nội dung thảo luận. Diễn đàn thực sự trở thành một nơi quan trọng để bốn đại học có thể trao đổi ý kiến và hợp tác trong các lĩnh vực từ quản lý đến đào tạo, nghiên cứu. Cũng tại đây, các đại học có điều kiện thông tin trao đổi, thiết lập những chương trình hợp tác hiệu quả không chỉ có giá trị đối với sự phát triển của riêng mình mà còn giữ một vai trò có ý nghĩa, tích cực trong việc nâng cao hơn nữa nền giáo dục đại học ở Đông Á".

PV: Thưa Giáo sư, thời gian tổ chức Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á lần thứ VIII đang đến gần, ông có thể cho biết cụ thể về Diễn đàn không?

GS. Vũ Minh Giang: Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á lần thứ VIII này được tổ chức từ ngày 3 đến 4/11/2006. Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang chuẩn bị gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO), Hà Nội đang tích cực chuẩn bị cho Diễn đàn hợp tác kinh tế khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (APEC), và Đại học Quốc gia Hà Nội vừa tổ chức kỷ niệm 100 năm ngày thành lập. Diễn đàn này tương đối phong phú về nội dung và có nhiều nét mới trong tổ chức. Ngoài những nội dung thông thường là giám đốc mỗi đại học sẽ có một bài phát biểu, Ban tổ chức cũng dành cho mỗi đại học một báo cáo chính về một chuyên đề nào đó tại phiên họp chính, phía Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ có đại diện lãnh đạo Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn tham gia vào phần nội dung này. Trong hoạt động học thuật cũng có sự đổi mới - chia làm hai tiểu ban như tôi đã nói ở trên. Đặc biệt, trong chương trình nghị sự năm nay sẽ có sự kiện giám đốc bốn đại học ký một văn bản gọi là Tuyên bố chung Hà Nội. Đây là văn kiện chính thức ghi nhận những hoạt động có hiệu quả trong 8 năm vừa qua và cam kết thực hiện nhằm tăng cường hơn nữa sự tham gia của các nhà khoa học và các nội dung chuyên môn.

Trong chương trình năm nay, Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ tổ chức một dạ hội âm nhạc. Đây không phải là hoạt động thường niên mà chỉ được tổ chức định kỳ 2 năm một lần. Nét đặc sắc ở đây là ngoài những tiết mục văn nghệ đặc sắc của mỗi nước, sinh viên cả bốn đại học sẽ cùng tham gia một dàn hợp xướng trình bày tác phẩm của nhà soạn nhạc thiên tài Moza nhân dịp cả thế giới kỷ niệm 250 năm ngày sinh ông. Số lượng sinh viên tham gia sẽ đạt tới mức kỷ lục: hơn 200 người. Sau dạ hội âm nhạc, sinh viên của 3 đại học bạn sẽ được đi tham quan các danh lam thắng cảnh của Việt Nam.

PV: Là Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á lần thứ VIII, xin Giáo sư cho biết về công tác tổ chức của ĐHQGHN tính tới thời điểm này?

GS. Vũ Minh Giang: Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Giám đốc và tinh thần làm việc tích cực của các bộ phận có trách nhiệm, các đơn vị có liên quan, về cơ bản, công tác chuẩn bị cho Diễn đàn đã được triển khai theo đúng kế hoạch.

Hy vọng chúng ta sẽ tổ chức tốt sự kiện này!

PV: Xin cảm ơn Giáo sư đã dành thời gian cho cuộc trao đổi này. Xin chúc cho Diễn đàn giám đốc bốn đại học chủ chốt Đông Á lần thứ VIII thành công tốt đẹp.