|
 Năm 2013 là dấu mốc tròn 20 năm kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định về ĐHQG. Những thành tựu đạt được là minh chứng cho thấy chủ trương đúng đắn và tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước và Chính phủ. Nhờ phát huy cao độ quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm xã hội, tích hợp chặt chẽ đào tạo với nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế theo mô hình đại học nghiên cứu tiên tiến, thực hiện đào tạo thông qua nghiên cứu, đồng thời tích cực đổi mới phương pháp dạy và học, chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học ở ĐHQGHN đã có những bước đột phá đáng tự hào. Quan niệm cho rằng, đối với một trường đại học, công tác đào tạo là việc chính yếu giờ đã trở nên cũ kĩ, lạc hậu. Việc phát triển đại học giờ đây coi triết lý phát triển “đại học là nơi sản sinh ra tri thức mới” là xu hướng phát triển chủ đạo và là thuộc tính cốt yếu của một đại học hiện đại. Sản sinh tri thức mới đồng nghĩa với việc phải nghiên cứu khoa học nghiêm túc. Cho nên, nghiên cứu khoa học cũng là thuộc tính không thể tách rời của các đại học, đặc biệt là những đại học định hướng nghiên cứu (research oriented university). Mặt khác, nghiên cứu khoa học khó có thể đạt chất lượng cao khi không gắn chặt với hợp tác quốc tế. Thực tế, trong khoa học, việc chia sẻ những thành tựu, kinh nghiệm nghiên cứu là hết sức cần thiết, nhất là trong bối cảnh hội nhập và thế giới trở nên phẳng nhờ những tiến bộ vượt bậc của công nghệ thông tin - truyền thông. Như vậy, đào tạo, nhất là đào tạo bậc cao, phải gắn chặt chẽ với nghiên cứu khoa học, hay còn gọi là tích hợp đào tạo với nghiên cứu khoa học, cùng với đó là mở rộng quan hệ quốc tế là những yếu tố không tách rời. ĐHQGHN đã nhận diện được triết lý phát triển dựa trên ba nhân tố: nghiên cứu khoa học – đào tạo sau đại học – hợp tác quốc tế. Đây chính là luận điểm và cũng là luận cứ đặc biệt quan trọng trong triết lý phát triển của ĐHQGHN. Mối quan hệ khăng khít giữa ba chủ thể này đã được gắn chặt chẽ với mục tiêu, sứ mệnh và tầm nhìn của ĐHQGHN: nghiên cứu khoa học đỉnh cao, đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, chất lượng cao và hướng tới chuẩn quốc tế.
Với ý nghĩa đó, chủ trương xuyên suốt của ĐHQGHN là phát huy tiềm năng, thế mạnh của một trung tâm đại học hàng đầu tích cực chủ động tham gia xây dựng những đề án nghiên cứu lớn được Đảng và Nhà nước giao phó. Chính vì vậy, trong năm qua, ĐHQGHN tập trung xây dựng đề án phát triển bền vững vùng Tây Bắc. Đề án về cơ bản đã hoàn thành và sẽ bắt đầu triển khai vào năm 2013. Đây là một chương trình mang tính liên ngành cao, nhiều lĩnh vực học thuật trong và ngoài ĐHQGHN được huy động. Bên cạnh đó, đề án hướng vào mục tiêu xây dựng cơ sở khoa học cho việc giải quyết những vấn đề lớn đáp ứng yêu cầu thực tiễn, phù hợp với chủ trương phát triển chung của Đảng và Nhà nước đối với vùng Tây Bắc cũng như chiến lược phát triển của các địa phương. ĐHQGHN đã chỉ ra được những vấn đề cốt lõi của chương trình và được Chính phủ ủng hộ, đó là việc coi đào tạo nguồn nhân lực là trung tâm của mọi sự phát triển. Trước khi triển khai trên quy mô lớn, Chương trình đã tiến hành thí điểm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ở một số tỉnh. Có thể khẳng định, đây là sự khởi đầu cho những hoạt động sôi động của năm 2013.
Với chủ trương KHCN phải phục vụ thực tiễn, ĐHQGHN đã có nhiều hoạt động gắn kết chặt chẽ với địa phương, doanh nghiệp. Những hợp tác tiêu biểu như phối hợp với tỉnh Quảng Ninh triển khai nhiều dự án quốc tế có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển bền vững của tỉnh nhằm giải quyết các vấn đề về: môi trường, du lịch, phát triển xanh. Cùng với đó, đã có nhiều dự án triển khai thành công giữa ĐHQGHN và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam… Ngoài ra, điểm đặc sắc trong hoạt động KHCN năm 2012 còn phản ánh qua sự trưởng thành về đội ngũ cán bộ khoa học. Năm qua, các nhà khoa học của ĐHQGHN sau một chặng đường tích lũy, cùng với đó là những nỗ lực vượt bậc, đã vinh dự nhận 2 giải thưởng Hồ Chí Minh, chiếm 9,5% số giải của cả nước, 3 giải thưởng Nhà nước, chiếm 4% số giải của cả nước. Nhóm nghiên cứu về đất ngập nước của ĐHQGHN đã được nhận Giải thưởng Bảo Sơn. Trong năm học 2011-2012 đã có 5 đề tài cấp nhà nước thuộc Đề án nghiên cứu đặc biệt về vùng Nam Bộ do cán bộ của ĐHQGHN chủ trì nghiệm thu đều đạt loại xuất sắc.
 Cũng trong năm qua, ĐHQGHN đã gặt hái được nhiều thành công trong đào tạo, trong đó có việc đưa các chương trình thuộc Nhiệm vụ chiến lược, các chương trình đào tạo sau đại học lên một tầm cao và nhận thức mới. ĐHQGHN đã thành công trong việc xây dựng 2 chương trình thạc sĩ khoa học liên ngành về Biến đổi khí hậu và Khoa học bền vững. Các chương trình này được các đối tác quốc tế đánh giá cao và được các bộ, ngành ủng hộ. Đây cũng là 2 lĩnh vực mang tính liên ngành cao, có sự tích hợp các lĩnh vực khoa học tự nhiên, công nghệ và khoa học xã hội. Những thành tựu cả trong nghiên cứu và đào tạo sau đại học ở ĐHQGHN là minh chứng cho thấy các hoạt động đào tạo sau đại học ngày càng khởi sắc, đi vào chiều sâu theo hướng trình độ cao, chất lượng cao và đạt chuẩn quốc tế.
Với vị thế là diện mạo quốc gia trong giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ, nhiều chính khách, nhà khoa học đạt giải Nobel, học giả, doanh nhân xuất sắc thế giới như Ngài Herman Van Rompuy - Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Thái tử Vương quốc Bỉ Philippe và Công nương, Ngài Danilo Astori - Phó Tổng thống Cộng hòa Đông Urugoay, GS.TS Douglas D. Sheroff – nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý năm 1996… đã đến thăm và làm việc với ĐHQGHN. Việc những nhân vật có ảnh hưởng lớn được trao bằng tiến sĩ danh dự của ĐHQGHN là minh chứng cho uy tín và vị thế của một trung tâm học thuật và giao lưu quốc tế hàng đầu cả nước. Cùng với đó, lãnh đạo ĐHQGHN tham gia đoàn tháp tùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ viếng thăm các nước, trong đó nhiều văn bản hợp tác giữa ĐHQGHN với các đại học, trung tâm nghiên cứu của nước ngoài được ký kết dưới sự chứng kiến của lãnh đạo cấp cao hai bên. Với nỗ lực và mối quan hệ hợp tác trên bình diện quốc tế sẵn có của mình, ĐHQGHN đã góp phần tích cực tạo nên thành công của các chuyến viếng thăm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ trong việc thiết lập hợp tác toàn diện với các nước. Điều này thể hiện nhiệm vụ và sứ mệnh của ĐHQGHN đối với diện mạo quốc gia trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo và khoa học – công nghệ.
 Là những trụ cột của nền giáo dục và khoa học nước nhà, năm vừa qua đánh đấu một bước chuyển mới khi đưa hợp tác giữa ĐHQGHN cùng ĐHQG-HCM, Viện KH-CN Việt Nam, Viện KHXH Việt Nam lên tầm cao mới (còn gọi là hợp tác 4V”). Là bốn cơ quan sự nghiệp GDĐT và KHCN hàng đầu, các bên thống nhất xác định cùng có vị trí trụ cột và đầu tàu trong hệ thống giáo dục đại học, nghiên cứu khoa học và chuyển giao tri thức của đất nước. Phát triển hợp tác bốn bên với tầm nhìn mới, phương thức và nội dung mới là tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn Nghị quyết T.Ư 2 khóa VIII về mô hình hợp tác Trường - Viện - Doanh nghiệp, và là hành động thiết thực thực hiện Nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI: “Thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo”, “Đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý, tổ chức, hoạt động khoa học, công nghệ, xem đó là khâu đột phá để thúc đẩy phát triển và nâng cao hiệu quả của khoa học, công nghệ”. 4V thực hiện hợp tác nhằm xây dựng trụ cột triển khai chiến lược phát triển KHCN và GDĐT giai đoạn 2012-2020, làm chỗ dựa tin cậy, vững chắc của Đảng và Nhà nước trong việc tư vấn chính sách KHCN và GDĐT, đóng góp nhiều hơn vào thành tích hoạt động KHCN và GDĐT của nước nhà, góp phần thực hiện thành công sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế.
Khép lại năm 2012, Hội nghị bốn đại học chủ chốt Đông Á (BESETOHA) đã diễn ra thành công tại Bắc Kinh. Từ năm 1998 đến nay, ĐHQGHN đã chứng tỏ là thành viên tích cực và có đóng góp hiệu quả đối với sự phát triển của mạng lưới này. Hay nói một cách khác, ĐHQGHN đã “ngồi cùng chiếu” với những “đại gia” trong “làng” đại học châu Á. BESETOHA đã đưa ra những chương trình hành động thiết thực trong việc: xây dựng giáo trình chung về nhận thức những giá trị Đông Á như việc tập hợp các áng cổ văn tiêu biểu của mỗi nước để in thành một cuốn sách chung; hay những chương trình cụ thể trong việc trao đổi cán bộ, nhà khoa học, sinh viên…
Với những thành tựu nổi bật đạt được và những đột phá trong mô hình quản trị nói trên đã minh chứng về một mô hình đại học tiên tiến, từng bước đạt trình độ quốc tế, xứng đáng với kỳ vọng của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân.
|
